Phố Wall cảnh báo Trump: Đừng chọn Hassett làm Chủ tịch Fed, kinh tế Mỹ có thể sụp đổ

Nhà báo kỳ cựu Charles Gasparino của kênh Fox Business tiết lộ, Phố Wall và giới doanh nghiệp Mỹ đang phát động “nỗ lực cuối cùng”, ra sức cảnh báo ông Trump không nên đề cử Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia đương nhiệm - Kevin Hassett - làm Chủ tịch Fed tiếp theo. Thị trường sẽ diễn giải đây là “can thiệp chính trị”, làm gia tăng kỳ vọng lạm phát, khiến lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng vọt, kéo tụt kinh tế Mỹ năm 2026.

Hai rủi ro chí mạng nếu Hassett nhậm chức

Gasparino trong bài đăng đã trình bày cặn kẽ các luận điểm cốt lõi của phe phản đối. Rủi ro lớn thứ nhất là uy tín của Fed sẽ sụp đổ. Hassett vốn là cố vấn kinh tế chính trị thân cận bên cạnh Trump từ lâu, đã bị xem là “người phát ngôn Nhà Trắng”. Nếu ông nắm quyền Fed, uy tín của Fed trong nội bộ và trên thị trường tài chính sẽ tổn hại nghiêm trọng, trong khi thị trường đang kỳ vọng Chủ tịch Fed duy trì mức độ độc lập nhất định.

Tính độc lập của Fed là nền tảng cho độ tin cậy của chính sách tiền tệ Mỹ. Từ sau Thỏa thuận Bộ Tài chính - Fed năm 1951, Fed có địa vị độc lập tương đối với nhánh hành pháp, có thể hoạch định lãi suất dựa trên dữ liệu kinh tế chứ không phải áp lực chính trị. Tính độc lập này đã tạo dựng niềm tin vào đồng USD và trái phiếu Mỹ trên thị trường tài chính toàn cầu. Nếu Chủ tịch Fed mới bị xem là “người thân tín” của Tổng thống, niềm tin này sẽ bị lung lay tận gốc.

Niềm tin trong nội bộ Fed cũng rất quan trọng. Hệ thống Fed có hàng trăm nhà kinh tế và chuyên gia nghiên cứu chính sách, phân tích chuyên môn của họ là nền tảng cho quyết sách tiền tệ. Nếu nhân viên cho rằng Chủ tịch chỉ thực thi ý chí Nhà Trắng thay vì dựa vào logic kinh tế, sĩ khí và chất lượng quyết sách đều sẽ giảm. Nội bộ rối loạn có thể khiến tín hiệu chính sách bất nhất, làm gia tăng bất định thị trường.

Rủi ro lớn thứ hai là lãi suất dài hạn mất kiểm soát, kéo lùi tăng trưởng kinh tế. Gasparino tiếp tục chỉ ra, thị trường lo ngại nếu Hassett thúc ép chính sách cắt giảm lãi suất mạnh khi lạm phát chưa hạ nhiệt hoàn toàn, thị trường sẽ coi đó là “can thiệp chính trị” và kỳ vọng lạm phát tăng cao. Một khi kỳ vọng này hình thành, nhà đầu tư trái phiếu sẽ đòi hỏi mức lãi suất bù đắp cao hơn, khiến lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ 10 năm tăng vọt.

Hai con đường rủi ro kép nếu Hassett nhậm chức

Rủi ro uy tín sụp đổ: Chủ tịch Fed bị coi là “người phát ngôn Nhà Trắng”, nội bộ quyết sách rối loạn, niềm tin thị trường suy giảm

Rủi ro lãi suất dài hạn mất kiểm soát: Giảm lãi suất mang tính chính trị kích hoạt kỳ vọng lạm phát, lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ 10 năm tăng vọt, chi phí vay mua nhà và vay tiêu dùng tăng, kinh tế Mỹ năm 2026 tăng trưởng chậm lại

Nếu vì lo ngại lạm phát mà lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ 10 năm tăng lên, tiếp đó là chi phí vay mua nhà và tiêu dùng tăng, rốt cuộc lại kéo lui kinh tế Mỹ trước thềm bầu cử giữa kỳ 2026. Đây là kịch bản thảm họa chính trị cho Trump, bởi thành tích kinh tế tác động trực tiếp đến kết quả bầu cử giữa kỳ. Nếu kinh tế năm 2026 suy giảm, cử tri có thể quy trách nhiệm cho các quyết định nhân sự của Trump.

Gasparino nhấn mạnh, nội bộ các bên liên quan biết rõ Trump “rất có thể sẽ phớt lờ cảnh báo”, nhưng vẫn quyết định lên tiếng vào phút chót. Hành động cảnh báo dù biết có thể vô ích này cho thấy mức độ lo ngại cực điểm của Phố Wall về viễn cảnh Hassett làm Chủ tịch Fed.

Thế khó của Trump trong lựa chọn Chủ tịch Fed

Bài đăng xuất hiện đúng vào thời điểm Trump đang ráo riết thúc đẩy quá trình chọn Chủ tịch Fed mới. Chủ tịch đương nhiệm Jerome Powell sẽ hết nhiệm kỳ vào tháng 5/2026, nhưng Trump trước đó đã nhiều lần công khai chỉ trích Powell “giảm lãi suất quá chậm, quá thận trọng”, thậm chí gọi ông là “đồ ngốc”. Trump muốn Chủ tịch Fed kế nhiệm phải phối hợp với các chính sách của ông, giảm mạnh lãi suất để kích thích việc làm, hạ lãi suất vay mua nhà, đồng thời tạo môi trường tiền tệ nới lỏng cho các chương trình “Nước Mỹ trên hết” như thuế quan, giảm thuế.

Theo thông tin mới nhất, ngày 2/12 Trump tuyên bố “đã có quyết định trong đầu”, nhưng thời điểm công bố chính thức được lùi từ “trước Giáng Sinh” sang “đầu năm 2026”. Việc trì hoãn này có thể phản ánh Trump đang xem xét lại trước áp lực cảnh báo từ Phố Wall. Hiện tại, 5 ứng viên được thị trường và các nền tảng dự đoán đánh giá cao nhất lần lượt là: Kevin Hassett, Kevin Warsh, Christopher Waller, Michelle Bowman và Giám đốc thu nhập cố định BlackRock - Rick Rieder.

Hassett là người được Trump tin cậy nhất, đồng thời cũng gây tranh cãi nhất. Ông từng làm Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng trong nhiệm kỳ đầu của Trump, hiện là Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia, giữ vai trò then chốt trong hoạch định chính sách kinh tế của Trump. Mối quan hệ thân cận này khiến Trump tin Hassett sẽ trung thành thực thi tầm nhìn chính sách tiền tệ của mình, nhưng cũng chính điều đó khiến thị trường lo ngại Fed sẽ mất sạch độc lập.

Kevin Warsh được xem là ứng viên dự phòng được thị trường ưa chuộng hơn. Warsh từng là Thống đốc Fed giai đoạn 2006-2011, trải qua chính sách đối phó khủng hoảng tài chính 2008, có kinh nghiệm lâu năm tại ngân hàng trung ương. Sau khi rời Fed, Warsh từng chỉ trích chính sách tiền tệ quá nới lỏng, xu hướng “diều hâu” này có thể trấn an thị trường. Tuy nhiên, Warsh có quan hệ khá xa cách với Trump, có thể khiến Trump ít ưu tiên lựa chọn ông.

Christopher Waller là Thống đốc Fed đương nhiệm, có nền tảng học thuật sâu rộng và chuyên môn chính sách tiền tệ. Điểm mạnh của ông là đã quen thuộc với hệ thống và quy trình ra quyết sách nội bộ Fed. Tuy nhiên, Waller lại khá kín tiếng, mức độ nổi tiếng không bằng các ứng viên khác, điều này có thể giảm hứng thú của Trump với ông.

Hiệu ứng dây chuyền của lãi suất dài hạn tăng vọt lên kinh tế Mỹ

Nỗi lo của thị trường với Hassett không phải không có cơ sở. Nếu Chủ tịch Fed bị xem là bổ nhiệm mang tính chính trị, thị trường trái phiếu sẽ đòi hỏi mức bù rủi ro cao hơn. Lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ 10 năm là lãi suất chuẩn của hệ thống tài chính toàn cầu, ảnh hưởng đến mọi chi phí vay từ mua nhà đến vay vốn doanh nghiệp. Nếu lợi suất này tăng vọt do kỳ vọng lạm phát hoặc mất uy tín chính sách, toàn bộ nền kinh tế Mỹ sẽ chịu tác động.

Thị trường vay mua nhà sẽ chịu ảnh hưởng đầu tiên. Lãi suất vay mua nhà 30 năm của Mỹ thường cao hơn lợi suất trái phiếu 10 năm từ 150 đến 200 điểm cơ bản. Nếu lợi suất 10 năm từ mức 4,2% hiện nay tăng lên 5,5%, lãi suất vay mua nhà có thể vượt 7%, tác động nặng nề đến thị trường bất động sản. Người tiêu dùng sẽ phải trả góp hàng tháng cao hơn, nhu cầu mua nhà giảm, ngành xây dựng và các ngành liên quan sẽ rơi vào suy thoái.

Chi phí huy động vốn của doanh nghiệp cũng sẽ đồng loạt tăng. Lợi suất trái phiếu doanh nghiệp Mỹ có quan hệ mật thiết với lợi suất trái phiếu chính phủ, nếu lãi suất chuẩn tăng, chi phí vay của doanh nghiệp sẽ tăng, lợi nhuận bị thu hẹp và đầu tư bị kìm hãm. Hiệu ứng thắt chặt này đặc biệt nguy hiểm trong giai đoạn phục hồi kinh tế, có thể khiến kinh tế Mỹ lẽ ra còn tiếp tục mở rộng lại bị đình trệ hoặc suy thoái.

Với Trump, cuộc bầu cử giữa kỳ 2026 là yếu tố then chốt. Nếu đầu năm 2026 kinh tế chững lại vì lãi suất tăng vọt, tỷ lệ thất nghiệp tăng, giá nhà giảm, tiêu dùng co lại, các yếu tố tiêu cực này sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến tỷ lệ ủng hộ đảng Cộng hòa. Lịch sử cho thấy đảng cầm quyền thường bất lợi trong bầu cử giữa kỳ, nếu thành tích kinh tế kém, bất lợi càng rõ rệt. Vì vậy, cảnh báo của Phố Wall không chỉ là cân nhắc kinh tế mà còn là khuyến nghị chiến lược chính trị.

Các phẩm chất Chủ tịch Fed mà thị trường kỳ vọng

Bài viết của Gasparino hé lộ những phẩm chất mà thị trường kỳ vọng ở Chủ tịch Fed kế nhiệm. Đầu tiên là độ tin cậy chuyên môn, ứng viên phải có nền tảng chính sách tiền tệ sâu rộng và uy tín học thuật, đủ để thuyết phục đội ngũ kinh tế gia Fed. Thứ hai là khả năng truyền thông với thị trường, mỗi phát ngôn của Chủ tịch Fed đều được thị trường toàn cầu soi xét kỹ lưỡng, phải có khả năng truyền đạt ý đồ chính sách rõ ràng, tránh gây biến động không cần thiết.

Tiêu chí thứ ba là tính độc lập chính trị - điểm gây tranh cãi nhất. Thị trường mong muốn Chủ tịch Fed ra quyết sách dựa trên dữ liệu kinh tế, không phải theo áp lực từ Nhà Trắng. Tuy nhiên, độc lập tuyệt đối là điều khó đạt được trong thực tế, bởi Chủ tịch Fed do Tổng thống đề cử, Thượng viện phê chuẩn, bản thân đã là bổ nhiệm chính trị. Mấu chốt là liệu Chủ tịch mới có thể thể hiện năng lực phán đoán độc lập sau khi nhậm chức, thay vì chỉ đơn thuần thực hiện ý chí Tổng thống.

So với các tiêu chuẩn này, điểm yếu của Hassett rất rõ ràng. Dù có bằng tiến sĩ kinh tế và kinh nghiệm tại các viện nghiên cứu, việc lâu năm làm cố vấn chính trị cho Trump khiến tính độc lập của ông bị nghi ngờ. Ngược lại, kinh nghiệm làm việc tại Fed của Warsh và Waller giúp họ được tin cậy hơn cả trong nội bộ lẫn trên thị trường.