Kẻ lừa đảo tiền mã hóa Quán Chí Cẩn bị kết án 14 năm tù, Vương quốc Anh tịch thu 6 tỷ USD Bitcoin lập kỷ lục thi hành pháp luật

Vào đầu tháng 11 năm 2025, Tòa án Hình sự Southwark tại London, Vương quốc Anh, bắt đầu phiên xét xử về mức án đối với tội phạm lừa đảo người Trung Quốc tên là Qian Zhimin (Quán Chí Minh). Người này được gọi là “Nữ thần của cải” và là thủ phạm chính trong vụ lừa đảo Ponzi có thể đối mặt với mức án tối đa 14 năm tù. Cảnh sát Anh đã thu giữ hơn 61,000 Bitcoin trong vụ án này, trị giá khoảng 6 tỷ USD theo giá thị trường tại thời điểm đó, lập kỷ lục lớn nhất từ trước đến nay về việc tịch thu tiền mã hóa của các cơ quan thực thi pháp luật Vương quốc Anh. Vụ án này đã phơi bày rủi ro lạm dụng tiền mã hóa trong rửa tiền xuyên quốc gia, đồng thời thể hiện bước tiến trong công nghệ theo dõi tài sản blockchain của các cơ quan thực thi pháp luật, dự kiến sẽ thúc đẩy hợp tác quốc tế trong quản lý tiền mã hóa bước sang giai đoạn mới.

Bối cảnh vụ án và mô hình hoạt động lừa đảo

Qian Zhimin, 47 tuổi, đã dẫn dắt một vụ lừa đảo Ponzi nhắm vào nhóm người cao tuổi Trung Quốc và các nhà tiết kiệm có thu nhập trung bình từ năm 2014 đến 2017. Bằng cách hứa hẹn lợi nhuận đầu tư cao, vụ lừa đảo này đã thu hút hơn 128,000 nạn nhân, phần lớn là người nghỉ hưu thiếu kinh nghiệm đầu tư rủi ro cao. Các nhóm lừa đảo đã sử dụng phương pháp truyền thống kết hợp công nghệ mới để đóng gói hoạt động, xây dựng mạng lưới tài chính lớn trải dài qua nhiều tỉnh thành trong vòng ba năm, cho đến khi các cơ quan quản lý Trung Quốc bắt đầu điều tra thì vụ việc mới dần lộ diện.

Theo hồ sơ tòa án, Qian Zhimin đã sử dụng nhiều bí danh như “Zhang Yadi” (Trương Nhất Dật) để hoạt động, được các người theo dõi gọi là “Nữ thần của cải”. Mô hình lừa đảo của bà chủ yếu dựa vào việc dùng tiền của các nhà đầu tư mới để trả lợi nhuận cho các nhà đầu tư cũ, tạo ra ảo tưởng về lợi nhuận, đồng thời chuyển phần lớn tiền qua các kênh tiền mã hóa có quy định quản lý lỏng lẻo để chuyển ra nước ngoài. Cách thức hoạt động này phản ánh rõ sự tiến hóa của mô hình Ponzi trong kỷ nguyên tiền mã hóa, khi tội phạm lợi dụng đặc tính xuyên biên giới của blockchain để cố gắng tránh né các quy định tài chính truyền thống.

Trốn chạy xuyên quốc gia và đường đi của tài sản

Năm 2017, khi các cơ quan thực thi pháp luật Trung Quốc siết chặt điều tra, Qian Zhimin đã dùng giấy tờ giả để trốn sang Anh, bắt đầu quá trình giấu giếm tài sản kéo dài nhiều năm. Sau khi đến Anh, bà đã nhanh chóng chuyển đổi số tiền lớn từ vụ lừa đảo thành Bitcoin, cố gắng sử dụng đặc tính ẩn danh của tiền mã hóa để che giấu dòng tiền. Điều tra cho thấy, Qian Zhimin thường xuyên hoạt động trong các khu bất động sản cao cấp tại London, dự định rửa tiền qua việc mua sắm hàng hiệu và bất động sản, mô hình này rất giống với nhiều vụ án tội phạm liên quan đến tiền mã hóa gần đây.

Đồng phạm của bà, Jian Wen, đã bị bắt giữ trước đó và bị tuyên án hơn sáu năm tù. Cảnh sát đã khám xét đột xuất nơi ở của hắn và phát hiện các ví Bitcoin liên quan đến vụ lừa đảo, cuối cùng dẫn đến vai trò chủ đạo của Qian Zhimin. Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Anh (NCA), phối hợp cùng Cơ quan Quản lý Hành vi Tài chính (FCA), đã truy tìm hồ sơ tài chính và hành tung của bà, phối hợp hành động để thu giữ nhiều loại tài sản gồm tiền mặt, vàng và tiền mã hóa, tổng trị giá hàng trăm triệu USD.

Tịch thu Bitcoin và bước đột phá trong điều tra công nghệ

Cảnh sát Anh đã thu giữ 61,000 Bitcoin trong vụ án này, trị giá hơn 6 tỷ USD theo giá thị trường tháng 11 năm 2025, lập kỷ lục về quy mô tịch thu tiền mã hóa tại Vương quốc Anh. Về mặt công nghệ, thành công trong việc thu hồi tài sản này dựa trên sự tiến bộ của các công cụ phân tích blockchain. Các nhà điều tra đã phân tích các mô hình giao dịch trên blockchain Bitcoin để xác định các luồng tiền liên quan đến hoạt động lừa đảo, mặc dù tội phạm đã cố gắng sử dụng dịch vụ trộn tiền (mixing services) để che giấu dấu vết.

Số Bitcoin bị tịch thu hiện do cảnh sát Anh quản lý, việc xử lý các tài sản này đã trở thành vấn đề pháp lý đáng chú ý. Theo Luật Thu lợi bất chính của Anh (Proceeds of Crime Act), các tài sản này cuối cùng có thể bị bán đấu giá, số tiền thu được sẽ dùng để bồi thường cho nạn nhân hoặc bổ sung ngân sách công. Đáng chú ý, vụ tịch thu quy mô lớn này cũng thể hiện sự trưởng thành của các cơ quan thực thi pháp luật trong việc theo dõi tiền mã hóa, đặc biệt trong phân tích các giao dịch xuyên chuỗi và công nghệ phi tập trung hóa để giảm tính ẩn danh.

Thủ tục pháp lý và tác động ngành

Vào cuối tháng 9 năm 2025, Qian Zhimin đã thay đổi từ việc phản kháng vô tội ban đầu sang nhận tội về việc sở hữu và chuyển giao tài sản phạm pháp. Sự chuyển biến này được xem là kết quả của việc các bằng chứng của phía công tố đã đủ mạnh. Theo hệ thống pháp luật Anh, các mức án hình sự cho các tội phạm tài chính lớn thường dựa trên quy mô phạm tội, số lượng nạn nhân, vai trò của tội phạm, trong đó mức án tối đa 14 năm phản ánh mức độ nghiêm trọng của vụ án. Phiên xét xử kéo dài hai ngày tại Tòa án Hình sự Southwark sẽ quyết định chính xác mức án cuối cùng, đồng thời xem xét các vấn đề liên quan đến hoàn trả tài sản.

Từ góc độ tác động ngành, vụ án này có thể thúc đẩy nhanh quá trình hoàn thiện khung pháp lý quản lý tiền mã hóa toàn cầu. Các cơ quan thực thi pháp luật các quốc gia đang chia sẻ kinh nghiệm điều tra tội phạm blockchain, Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (Interpol) cũng đã phát hành hướng dẫn mới về điều tra tội phạm liên quan đến tiền mã hóa vào tháng 10 năm 2025. Đồng thời, vụ án này cũng cung cấp tài liệu quan trọng cho việc giáo dục nhà đầu tư — gần đây FCA đã tăng cường cảnh báo về các kế hoạch đầu tư tiền mã hóa hứa hẹn lợi nhuận cao, đặc biệt nhấn mạnh việc cảnh giác với các sản phẩm cam kết lợi nhuận lớn.

Bồi thường cho nạn nhân và thách thức trong thu hồi tài sản

Dù cảnh sát Anh đã thu giữ lượng lớn Bitcoin, việc hoàn trả tài sản cho hơn 128,000 nạn nhân Trung Quốc vẫn đối mặt với nhiều thách thức pháp lý và thực tiễn. Các cơ chế bồi thường xuyên quốc gia liên quan đến hợp tác tư pháp giữa Trung Quốc và Anh, bao gồm xác minh chứng cứ, xác thực danh tính nạn nhân và phân chia quỹ, đều phức tạp. Dữ liệu lịch sử cho thấy, trong các vụ án tội phạm tài chính xuyên quốc gia tương tự, tỷ lệ nạn nhân cuối cùng có thể lấy lại từ 20% đến 40% số tiền, quá trình này có thể kéo dài nhiều năm.

Các cơ quan quản lý Trung Quốc đã bắt đầu hợp tác pháp lý với phía Anh để thiết lập cơ chế hoàn trả tài sản hiệu quả. Tuy nhiên, sự biến động của giá tiền mã hóa cũng làm phức tạp thêm quá trình bồi thường — nếu giá Bitcoin biến động lớn trước khi tài sản được xử lý, số tiền cuối cùng có thể bị ảnh hưởng. Một số chuyên gia pháp lý đề xuất phương án xử lý theo từng đợt, đồng thời thành lập quỹ đặc biệt để quản lý các tài sản bị tịch thu, nhằm cân bằng rủi ro về giá cả và hiệu quả bồi thường.

Kết luận

Vụ án của Qian Zhimin đánh dấu bước tiến mới trong khả năng của các cơ quan thực thi pháp luật toàn cầu trong việc chống lại tội phạm liên quan đến tiền mã hóa, đồng thời cảnh báo nhà đầu tư. Với sự tiến bộ của công nghệ phân tích blockchain và hợp tác quốc tế ngày càng sâu rộng, khả năng sử dụng tiền mã hóa để rửa tiền xuyên biên giới đang ngày càng thu hẹp. Phán quyết cuối cùng của vụ án này sẽ tạo tiền lệ quan trọng cho các vụ án tương tự, thúc đẩy xây dựng môi trường đầu tư tiền mã hóa an toàn hơn, đồng thời tăng cường xu hướng thị trường tiền mã hóa hướng tới tuân thủ quy định.