ZKsync: “Chú ngựa ô” của giải pháp mở rộng lớp 2 Ethereum đã được rèn luyện như thế nào?

Nếu nói về chủ đề hot nhất gần đây trong hệ sinh thái Layer2 của Ethereum, thì ZKsync chắc chắn là một trong số đó. Giải pháp mở rộng dựa trên zero-knowledge proof này, tóm gọn trong một câu là: Gom giao dịch để xử lý off-chain, tạo bằng chứng toán học rồi gửi về mainnet – vừa giữ được tính an toàn của Ethereum, vừa kéo phí giao dịch xuống mức cực thấp.

Dữ liệu biết nói

Tại thời điểm viết bài, ZKsync có những con số ấn tượng:

• TVL hơn 760 triệu đô – xếp thứ 7 trong các Layer2 của Ethereum
• Trong mảng ZK-rollup, chỉ sau Starknet
• Đã xử lý hơn 400 triệu giao dịch, hơn 7 triệu địa chỉ tham gia
• Sau airdrop tháng 6, trong một tuần đã có 45% ZK được nhận
• Giá ZK token từng đạt đỉnh $0.321 (vốn hóa 743 triệu đô)

Tiện nói thêm: Gate đã niêm yết ZK trên nền tảng Pre-Market vào tháng 6/2024.

Vì sao ZK-Rollup lại mạnh như vậy?

Logic cốt lõi thật ra không quá khó hiểu—

Zero-Knowledge Proof (ZKP) giống như một phép thuật toán học: người chứng minh có thể chứng minh cho người xác minh rằng “tôi biết một thông tin nào đó”, nhưng người xác minh không bao giờ thấy được thông tin gốc. ZKsync áp dụng cơ chế này:

1. Gom N giao dịch xử lý off-chain
2. Sinh ra một bằng chứng toán học gọn nhẹ (zk-proof)
3. Gửi bằng chứng về mainnet Ethereum
4. Smart contract trên mainnet xác minh bằng chứng này ✅
5. Xác nhận giao dịch, vừa bảo mật vừa nhanh

Kết quả: Xử lý tối đa 100.000 TPS, phí giao dịch từ vài đô của Ethereum giảm còn khoảng $0.01.

ZKsync vs. các giải pháp Layer2 khác

Hiện tại Layer2 của Ethereum cực kỳ sôi động, cùng xem bảng so sánh các đại diện chính:

Khác biệt cốt lõi giữa ZK-Rollup và Optimistic Rollup:

• ZKsync: kiểm tra trước khi gửi → giao dịch xác nhận nhanh (vài giờ) → nhưng tính toán proof nặng, yêu cầu phần cứng mạnh
• Optimistic (như Base/Blast): giả định đúng trước → có 1 tuần để khiếu nại → giao dịch xác nhận chậm nhưng dễ triển khai

Nói cách khác, ZKsync là lựa chọn ưu tiên bảo mật, còn Optimistic là thân thiện với dev.

Thông tin airdrop ZK bạn cần biết

Airdrop tháng 6 khá lớn: tổng cộng hơn 6,95 triệu ví đủ điều kiện (theo snapshot ngày 24/3).

Ai được nhận:

• 89% cho người dùng hoạt động (từng tương tác với ZKsync hoặc dApp hệ sinh thái)
• 11% cho những người đóng góp xây dựng hệ sinh thái
• Mỗi ví nhận: 450-100.000 ZK

Cách nhận:

1. Truy cập trang Claim của ZKsync và kết nối ví
2. Xem số lượng phân bổ
3. Click nhận (không khóa, sử dụng được ngay)
4. Lưu ý: Hạn nhận đến 3/1/2025

Sau này còn săn thưởng được không? Được chứ:

• Tham gia bỏ phiếu quản trị (ủy quyền ZK token)
• Tiếp tục hoạt động (giao dịch/cung cấp thanh khoản)
• Theo dõi kênh chính thức, canh nhiệm vụ mới

ZKsync còn điểm mạnh gì?

1. Tốc độ cao: Nghe nói 1 triệu TPS, thực tế ZKsync Peak đạt 100.000
2. Phí rẻ: Gas Ethereum từng $50+, ZKsync chỉ còn $0.01
3. Bảo mật mạnh: Proof mật mã > đa chữ ký off-chain
4. Tương thích EVM: Dev đổi code rất ít, có thể deploy trực tiếp
5. Trải nghiệm người dùng: Hỗ trợ giao dịch không cần gas (dùng token khác trả phí)

Nhưng cũng có nhược điểm

• Khó về mặt kỹ thuật: Tính toán zk-proof phức tạp, không phải dev nào cũng làm được
• Thanh khoản bị phân mảnh: Tài sản chia nhỏ trên nhiều L2, tổng thanh khoản giảm
• Còn sớm: Nhiều giải pháp L2 chưa thực sự ổn định, rủi ro chưa lường hết
• Tương thích EVM chưa hoàn hảo: Dùng LLVM để biên dịch trung gian, vẫn có thể gặp case đặc biệt

Kết luận

ZKsync thực sự là “ngựa ô” trong cuộc đua mở rộng Ethereum – không phải chiêu trò marketing hút người, mà giải quyết vấn đề thực bằng toán học và mật mã học. So với Optimistic Rollup vốn dựa vào giám sát cộng đồng, ZK-Rollup dùng proof để minh chứng, thiết kế cơ chế vững chắc hơn.

Vấn đề hiện tại không phải ZKsync có ổn không, mà là cả hệ sinh thái có tận dụng nổi dòng người này không. Sharding của Ethereum 2.0 và Rollup của ZKsync cần thêm thời gian để tạo đột phá. Nhưng xu hướng đã rất rõ ràng: Layer2 tương lai của Ethereum, ZK chắc chắn là món chính.