Hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn: Hai công cụ mà nhà giao dịch phải hiểu rõ

Trong thế giới tiền mã hóa, hai khái niệm hợp đồng kỳ hạn (forwards) và hợp đồng tương lai (futures) thường bị nhầm lẫn. Nhưng thực ra chúng rất khác nhau, chọn sai có thể chịu thiệt lớn.

Hợp đồng kỳ hạn: Giao dịch cổ xưa nhất

Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract) có lịch sử lâu đời hơn bạn tưởng. Hàng trăm năm trước, nông dân và thương nhân đã dùng nó để phòng ngừa rủi ro biến động giá.

Nói đơn giản: Hai bên thỏa thuận hôm nay, đến một thời điểm nào đó trong tương lai sẽ giao dịch tài sản với một mức giá cố định. Ví dụ, hãng hàng không và nhà cung cấp nhiên liệu ký hợp đồng, đồng ý sau 6 tháng sẽ mua nhiên liệu với giá 11 USD mỗi gallon, trong khi giá giao ngay hôm nay là 10 USD.

Đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn:

• Giao dịch hoàn toàn riêng tư (OTC), không qua sàn giao dịch
• Hai bên tự do tùy chỉnh: tài sản, giá, ngày giao hàng đều có thể đàm phán
• Không cần trả trước, chỉ thanh toán khi giao hàng
• Không có bên thứ ba giám sát, hợp đồng chỉ bị ràng buộc bởi pháp luật

Rủi ro: Vì là thỏa thuận riêng tư, nguy cơ một bên vỡ nợ rất cao. Thanh khoản cũng kém, muốn thoát sớm rất khó.

Hợp đồng tương lai: Nâng cấp hiện đại

Hợp đồng tương lai (Futures) là phiên bản tiêu chuẩn hóa của hợp đồng kỳ hạn, được giao dịch công khai trên sàn. Hợp đồng tương lai BTC, ETH trên các sàn crypto thuộc loại này.

Khác biệt then chốt:

• Sàn giao dịch quy định chung: tài sản, kích thước hợp đồng, giá đều được định sẵn, không thể thay đổi
• Có trung tâm thanh toán bù trừ: Hai bên không giao dịch trực tiếp, trung tâm thanh toán làm trung gian, xác thực lệnh và xử lý thanh toán
• Kết toán hàng ngày: Tài khoản được điều chỉnh theo giá thị trường mỗi ngày, bên thua lỗ có thể bị yêu cầu nạp thêm ký quỹ
• Tính thanh khoản cao: Có thể thoát lệnh bất cứ lúc nào, không bị “khóa” như hợp đồng kỳ hạn

Chi phí: Phải nộp ký quỹ ban đầu và ký quỹ duy trì, phí giao dịch cũng cao hơn.

Ai nên dùng loại nào?

Nhà giao dịch crypto cần biết gì?

Trong thị trường tiền mã hóa, bạn hầu như chỉ tiếp xúc với hợp đồng tương lai chứ không phải hợp đồng kỳ hạn. Điều quan trọng cần hiểu:

1. Quản lý ký quỹ cực kỳ quan trọng — Nếu số dư dưới mức ký quỹ duy trì, bạn sẽ bị thanh lý vị thế
2. Kết toán hàng ngày giúp kiểm soát rủi ro — Có trung tâm thanh toán nên không lo đối tác bùng tiền
3. Thanh khoản cao tạo nhiều cơ hội — Nhưng cũng khiến biến động nhanh, dễ bị “kẹp”

Tóm lại: Hợp đồng kỳ hạn là công cụ cổ điển, phù hợp cho doanh nghiệp cần nhận/giao hàng thực; hợp đồng tương lai là công cụ tài chính hiện đại, hợp cho trader giao dịch nhanh. Chọn đúng công cụ, bạn mới có thể sống sót lâu dài trên thị trường.