PnL: Hướng dẫn mà mọi trader tiền điện tử cần hiểu

Nếu bạn giao dịch trong tài chính truyền thống, có lẽ bạn đã biết PnL là gì. Nhưng trong crypto, mọi thứ hoạt động khác. Ở đây mình sẽ hướng dẫn bạn cách tính lãi/lỗ thực sự, mà không bị “cháy” tài khoản giữa chừng.

PnL là gì và tại sao quan trọng?

PnL (Profit and Loss) đơn giản là khoản lợi nhuận hoặc thua lỗ bạn có trên một vị thế. Nghe dễ đúng không? Vấn đề là nhiều trader nhầm lẫn giữa lợi nhuận trên giấy và lợi nhuận đã thực hiện. Nếu không có cách theo dõi tốt, việc trading sẽ trở nên hỗn loạn.

Các khái niệm bạn phải nắm

Mark-to-Market (MTM): Giá trị theo thị trường hiện tại

MTM là định giá vị thế của bạn theo giá thị trường hiện tại, không phải giá lúc bạn vào lệnh. Nếu bạn mua BTC ở $30k và giờ là $45k, MTM định giá vị thế đó ở $45k. Đơn giản.

Ví dụ: ETH hôm nay $1,970 so với hôm qua $1,950 = PnL +$20.

PnL Đã thực hiện: Chỉ tính khi đã bán

Đây mới là phần quan trọng với thuế. Chỉ tính khi bạn đã đóng vị thế và bán ra.

Công thức: (Giá bán - Giá mua) × Số lượng

Trường hợp thực tế: Mua DOT ở $70, bán ra tại $105 = +$35 lợi nhuận. Xong.

PnL Chưa thực hiện: Cái bạn thấy trên màn hình

Là lãi/lỗ trên các vị thế mở. Có thể thay đổi từng phút theo giá.

Ví dụ: Mua ETH ở $1,900 mà bây giờ chỉ còn $1,600 = -$300 chưa thực hiện. Đau đấy, nhưng chưa chính thức cho đến khi bạn đóng lệnh.

Ba phương pháp tính toán

1. FIFO (Nhập trước, xuất trước)

Dùng giá của lần mua đầu tiên. Phổ biến nhất.

Bob mua:

• 1 ETH ở $1,100
• 1 ETH ở $800
• Bán 1 ETH ở $1,200

Với FIFO: Giá vốn = $1,100 → Lãi = $1,200 - $1,100 = +$100

2. LIFO (Ngập sau, xuất trước)

Dùng lần mua gần nhất. Hạn chế thuế khi thị trường tăng.

Cùng ví dụ với LIFO: Giá vốn = $800 → Lãi = $1,200 - $800 = +$400

3. Giá vốn trung bình gia quyền

Tính trung bình tất cả các lần mua. Công bằng nhất.

Alice mua:

• 1 BTC ở $1,500
• 1 BTC ở $2,000
• Bán 1 BTC ở $2,400

Giá vốn trung bình = ($1,500 + $2,000) / 2 = $1,750 Lãi = $2,400 - $1,750 = +$650

Mở và đóng vị thế

Mua = Mở vị thế Bán = Đóng vị thế

Ví dụ thực tế: Mua 10 DOT ở $70 mỗi đồng = $700 tổng cộng Bán ra ở $100 = $1,000 tổng cộng PnL = +$300

Theo dõi sát sao từng giao dịch. Trader có tổ chức là trader có lợi nhuận.

Cách tính đặc biệt dân pro hay dùng

Từ đầu năm đến nay (YTD)

Đo lường hiệu suất từ tháng 1. Có $1,000 ADA ngày 1/1 và $1,600 ngày 31/12? Lãi chưa thực hiện là +$600.

Lợi nhuận theo phần trăm

Mua BNB ở $300, bán ở $390 Lãi = $90 Tỷ lệ = ($90 / $300) × 100 = 30% lợi nhuận

PnL trên hợp đồng vĩnh cửu: Hạng mục B

Futures vĩnh cửu không có ngày đáo hạn. Ở đây bạn phải cộng cả PnL đã thực hiện + chưa thực hiện cho tổng kết quả.

Lưu ý: Phí funding sẽ ăn vào lợi nhuận của bạn. Đừng bỏ qua.

Những gì bạn cần nhớ

Hiểu PnL là hiểu tiền của bạn. Biết chính xác đã lời hay lỗ bao nhiêu, ở giao dịch nào, với phương pháp tính nào. Các công cụ (bots, spreadsheets) hỗ trợ, nhưng bạn phải nắm vững khái niệm.

Không có điều này là bạn giao dịch “bịt mắt”. Có điều này, bạn ra quyết định dựa trên dữ liệu thực tế.