Phân tích lịch sử của meme coin: từ những trò đùa trên Internet đến hàng tỷ tài sản vốn hóa thị trường
Bài viết này phân loại một cách có hệ thống quá trình phát triển của meme coin, phân tích chúng qua các trường hợp điển hình và tiết lộ logic giá trị độc đáo của chúng: không giống như tài sản tài chính truyền thống, giá trị cốt lõi của meme coin là "sức mạnh truyền thông văn hóa × sự đồng thuận của cộng đồng", thay vì dựa hoàn toàn vào giá trị kỹ thuật hoặc thực tế. Theo đặc điểm tiến hóa của nó, nó có thể được chia thành ba giai đoạn phát triển chính:
1. Đột phá/Khởi đầu (2013-2016)——Tăng trưởng hoang dã, gió cuốn bùn đất
Hoa nở chớp nhoáng: Nhiệt độ ngắn hạn, thiếu nền tảng văn hóa, nhanh chóng biến mất. (Như Mooncoin, TIPS, Nyancoin)
Tướng quân thường thắng: Biểu tượng văn hóa + Động lực cộng đồng, sống lâu dài. (Như DOGE)
2. Ẩn mình/Bùng nổ (2017-2021) — Thời đại hợp đồng thông minh, meme coin đón nhận sự chuyển mình chất lượng
Meteor Shining: Được điều khiển một cách suy đoán, bong bóng vỡ nhanh chóng. (ví dụ: UET, HOGE)
恒星长明型：mở rộng sinh thái, phá vỡ giới hạn.（như ShibaSwap của SHIB）
Loại đột phá chuyển đổi: Cố gắng đổi mới, nhưng do nhiều hạn chế khác nhau, tiến độ chậm. (ví dụ: bản thiết kế metaverse của FLOKI, ràng buộc chuỗi công khai của SAMO)
3. Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) — Sự trỗi dậy của câu chuyện mới, thị trường bắt đầu tái cấu trúc
Loại đầu cơ ngắn hạn: Dựa vào điểm nóng, rủi ro rất cao. (Như cơn sốt chính trị của TRUMP)
Động lực sinh thái: Dựa vào chuỗi công khai, bùng nổ ngắn hạn. (Như WIF, BONK)
Đổi mới kể chuyện: AI + Meme, thổi phồng khái niệm, khủng hoảng lòng tin. (Như GOAT)
Biểu tượng văn hóa: IP nổi tiếng, độ hot ngắn hạn. (Như MOODENG)
Nhìn lại lịch sử, điểm lại mạch lạc
Là một trong những sự tồn tại độc đáo nhất trong lĩnh vực tiền điện tử, meme coin vừa có thuộc tính văn hóa vừa có đặc điểm tài chính. Nhìn lại lịch sử của meme coin, cũng là nhìn lại lịch sử va chạm giữa văn hóa Internet và đầu cơ tài chính.
Từ trò đùa mỉa mai lúc đầu, đến tiền ảo hiện đang chiếm vị trí trên thị trường, meme coin đang nói với chúng ta bằng kinh nghiệm của mình rằng trong thời đại ngày nay, có lẽ sự cộng hưởng văn hóa và niềm tin cộng đồng có thể thúc đẩy việc tạo ra giá trị hơn là sách trắng kỹ thuật. Trong khi thế giới tài chính truyền thống vẫn đang cố gắng tạo ra giá trị mới, meme coin đã định hình lại nhận thức của mọi người về chính "giá trị".
Trong thời đại mà mạng xã hội chiếm ưu thế, tốc độ và cách thức truyền bá thông tin đã thay đổi một cách căn bản. Một meme nổi tiếng trên mạng xã hội có thể nhận được hàng triệu lượt xem trên toàn cầu chỉ trong vài giờ, và sức mạnh của sự lan truyền virus này hiện nay đã được chuyển hóa trực tiếp thành giá trị tài chính. Meme coin như một phương tiện hoàn hảo cho sự chuyển hóa này, đã viết nên câu chuyện và huyền thoại của riêng mình trên trục tọa độ theo đơn vị thời gian.
Động thổ/Đỉnh (2013-2016) - Khi thủy triều lên, thủy triều dũng cảm đứng đầu sóng; Nơi những con sóng lớn rửa cát, những người thất vọng lặng lẽ rời khỏi hiện trường
Giai đoạn này chứng kiến quá trình đổi mới ban đầu của đồng MEME từ 0 đến 1, cho thấy một hệ sinh thái độc đáo của sự phát triển hoang dã và chọn lọc tự nhiên. Từ sự ra đời của DOGE vào tháng 12 năm 2013 như một điểm khởi đầu mang tính biểu tượng cho sự trưởng thành của công nghệ hợp đồng thông minh Ethereum vào năm 2016, nó tạo thành "Genesis Yuan" thuần khiết và chân thực nhất trong lịch sử phát triển meme coin.
Về mặt kỹ thuật, ngoại trừ một số trường hợp ngoại lệ, hầu hết các đồng meme ở giai đoạn này đều dựa trên mã nguồn fork của Bitcoin hoặc Litecoin.
Về hiệu suất thị trường, dữ liệu lịch sử cho thấy, các đồng meme ra đời trong giai đoạn này có chu kỳ hoạt động trung bình chỉ 11,7 tháng, nhưng những người sống sót như DOGE lại thể hiện sức sống đáng kinh ngạc.
Ở cấp độ địa vị lịch sử, không thể đánh giá thấp tầm quan trọng của nền tảng của giai đoạn này. Trên thực tế, lịch sử cho chúng ta biết rằng sự đổi mới thực sự thường được sinh ra khi các quy tắc chưa được thiết lập, và bãi thử nghiệm 2013-2016, chưa hình thành một hệ thống, vẫn giữ lại những gen nổi loạn quý giá nhất và tinh thần đổi mới cho thế giới tiền điện tử.
Ngủ đông / phun trào (2017-2021) - Giữa sự lên xuống của thủy triều, có những nhà thông thái lợi dụng tình hình; Nơi gió mây thay đổi, nó khiến Haoqiang chìm xuống cát
Trong năm năm qua, thị trường đã chứng kiến sự biến đổi của các đồng meme từ các nền văn hóa phụ bên lề sang tài sản tài chính chính thống. Với sự phổ biến của tiêu chuẩn ERC-20 vào năm 2017 là điểm uốn công nghệ và giá trị thị trường lịch sử của SHIB vào năm 2021 làm dấu hiệu, meme coin đã hoàn thành sự thay đổi chất lượng từ một "trò đùa trực tuyến" thành một "mục tiêu đầu tư hiện tượng".
Về mặt công nghệ, sự trưởng thành của hợp đồng thông minh đã xây dựng lại hoàn toàn logic phát hành của meme coin. Theo dữ liệu trên chuỗi Ethereum, hầu hết các meme coin ra đời từ năm 2017 đến năm 2021 đều chọn áp dụng tiêu chuẩn ERC-20 hoặc dựa vào các giao thức khác, và chi phí phát hành đã giảm xuống dưới một phần nghìn (so với hàng chục nghìn đô la được phát triển bởi các chuỗi độc lập). Dân chủ hóa công nghệ bằng con dao hai lưỡi này đã tạo ra một cơn điên cuồng "mọi thứ đều có thể là meme", nhưng nó cũng đã chôn vùi mối nguy hiểm tiềm ẩn của sự cạnh tranh đồng nhất.
Đồng thời, ở cấp độ tường thuật thị trường, dữ liệu cho thấy vào tháng 12 năm 2017, vốn hóa thị trường của DOGE lần đầu tiên vượt quá 1 tỷ đô la và ở đỉnh điểm của năm 2021, khối lượng giao dịch hàng ngày tổng thể của lĩnh vực meme coin đã vượt quá 30 tỷ đô la, chiếm 12,3% toàn bộ thị trường tiền điện tử. Điều đáng chú ý là vòng đời của meme coin ra đời ở giai đoạn này đã được cải thiện rất nhiều so với giai đoạn trước.
Nhưng cần phải lưu ý rằng không phải tất cả các meme coin đều có tỷ lệ sống sót cao hơn và thời gian sống dài hơn, theo báo cáo nghiên cứu cho thấy, vào năm 2020, các dự án meme coin trung bình đều gặp phải tình trạng chết mỗi tháng.
Trong suốt lịch sử của tiền điện tử, sự thay đổi sâu sắc nhất trong giai đoạn này nằm ở việc tái tạo nhận thức giá trị. Khi DOGE được đưa vào các sàn giao dịch chính thống vào năm 2021 và khi những người sáng lập SHIB ẩn danh nhưng có thể tận dụng hàng chục tỷ vốn hóa thị trường, tài chính truyền thống đã phải xem xét lại bản chất của meme coin - như nghiên cứu học thuật tiết lộ: "Cơ chế nắm bắt giá trị của các tài sản như Dogecoin về cơ bản là chuyển đổi sự chú ý của mạng thành phí bảo hiểm thanh khoản". Sự thay đổi nhận thức này đã đặt nền móng quan trọng cho các thử nghiệm tài chính xã hội tiếp theo trong kỷ nguyên Web3.
Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Khi cuồng phong đã qua, vàng thật mới lộ ra bản chất; Trong thời đại tranh đấu, cục diện cuối cùng cũng rõ ràng.
Bắt đầu từ năm 2022, thị trường meme coin đã bắt đầu điều chỉnh sâu từ cuồng tín sang hợp lý. Với sự sụp đổ của Terra vào tháng 5 năm 2022 là thời điểm bước ngoặt và sự gia tăng của tiêu chuẩn BRC-20 vào năm 2023 là một bước ngoặt, hệ sinh thái meme coin đang trải qua một quá trình đánh giá lại tàn bạo và cần thiết.
Theo thống kê thị trường, giá trị thị trường tổng thể của meme coin sẽ giảm 82% vào năm 2022, nhưng các dự án hàng đầu DOGE và SHIB vẫn duy trì top 20 bảng xếp hạng vốn hóa thị trường hàng đầu. Một báo cáo mới cho biết "97% meme coin đã chết". Báo cáo cũng chỉ ra rằng "các nền tảng blockchain khác nhau thể hiện tỷ lệ tử vong của meme coin khác nhau. Base dẫn đầu với tỷ lệ tử vong là 66,91%, tiếp theo là Solana ở mức 54,03% và Ethereum ở mức 36,59%.
Điều đó nói rằng, vẫn không thể xem nhẹ hoặc suy đoán liệu meme coin có đi đến cuối câu chuyện hay không. Thị trường tiền điện tử luôn đầy rẫy những điều không chắc chắn và meme coin, là một trong những danh mục đặc biệt nhất, thậm chí còn khó đo lường hơn bằng con mắt thông thường.
Như các nhà phân tích tài chính đã nói, "Các dự án MEME vẫn có thể được tài trợ sau năm 2023 phải chứng minh khả năng nắm bắt giá trị lâu dài ngoài sự cường điệu đơn giản". Như nhà nghiên cứu chỉ ra, "Mùa đông lạnh giá này đang lọc ra bong bóng đầu cơ, để lại các tài sản kỹ thuật số với sức mạnh văn hóa thực sự." Bối cảnh tương lai có thể chứng minh rằng meme coin, có thể vượt qua chu kỳ, cuối cùng sẽ trở thành cầu nối quan trọng giữa thế giới tiền điện tử và văn hóa đại chúng.
Phân khối tháo gỡ, khai thác chi tiết quan trọng
Phá đất/Mở nền (2013-2016)
Các loại coin trong giai đoạn này có thể được phân loại đại khái thành các loại sau dựa trên vòng đời/độ hoạt động của cộng đồng/thay đổi vốn hóa thị trường:
hoa nở một lần
Trong hệ sinh thái lặp đi lặp lại nhanh chóng của tiền điện tử, được hỗ trợ bởi sự đổi mới, các dự án thiếu sức sống bền vững sẽ trở thành người qua đường. Họ có thể thu hút sự chú ý của thị trường vào một thời điểm nhất định, nhưng rốt cuộc sẽ rất khó để thoát khỏi quỹ đạo số phận của "chớp nhoáng trong chảo". Mặc dù nó rất đẹp khi nở nhưng rất khó để duy trì nhiệt độ của nó trong thời gian dài.
Mooncoin——Một giấc mơ "đổ bộ lên mặt trăng" chưa hoàn thành
Là một đồng meme mang khẩu hiệu «Đến mặt trăng (To the Moon)», cuộc đời ngắn ngủi của nó lại không thể mang nổi tham vọng vĩ đại của câu chuyện này.
Nhìn lại quỹ đạo của nó từ năm 2014 đến năm 2018 (cơ sở mã của nó được cam kết lần cuối vào năm 2018, gần như đánh dấu sự sụp đổ cuối cùng của dự án), hiệu suất ban đầu của Mooncoin rất ấn tượng: trong năm đầu tiên ra mắt, nó đã ghi nhận mức tăng trong một ngày hơn 300%; Số lượng thảo luận cộng đồng vượt quá 5.000 bài đăng trong một tháng; Hợp tác với các nền tảng trò chơi; Nó thậm chí còn được gọi là "đồng tiền đùa giỡn nghiêm túc nhất".
Tuy nhiên, những điểm nổi bật được theo sau bởi một khoảng lặng dài: năm 2015, các sàn giao dịch lớn bị hủy niêm yết, khiến vốn hóa thị trường giảm hơn 90%; Năm sau, các thành viên của nhóm phát triển ẩn danh thông báo "ngủ đông vô thời hạn"; Mãi đến năm 2018, dự án mới chứng kiến sự trở lại trong thời gian ngắn - không phải vì sự đột phá của chính nó, mà vì hai yếu tố bên ngoài: thứ nhất, sự phục hồi tổng thể của thị trường tiền điện tử (sự phục hồi ngắn hạn của Bitcoin đã dẫn đến một đợt phục hồi chung của các altcoin); Thứ hai, các sự cố liên quan đến thám hiểm không gian đã khơi dậy sự phổ biến của "To the Moon" trên mạng, và các video giả mạo do các thành viên cộng đồng thực hiện đã bất ngờ mang lại lưu lượng truy cập.
Thật tiếc rằng Mooncoin đã không nắm bắt được cơ hội cuối cùng này. Nhóm phát triển tuyên bố sẽ tạo ra trò chơi vũ trụ "Căn cứ trên mặt trăng" nhưng cuối cùng bản whitepaper cũng không được phát hành, thậm chí cái được gọi là "trò chơi vũ trụ" chỉ là một video trình diễn đơn giản. Sau đó, với sự sụt giảm giá Bitcoin vào tháng 4 năm 2018, sự nhiệt tình của thị trường giảm sút, Mooncoin hoàn toàn biến mất khỏi sân khấu.
Fedoracoin（TIPS）—— một sự công nhận "quý ông" của một nhóm nhỏ
TIPS ra đời vào ngày 22 tháng 12 năm 2013 và cốt lõi của nó không phải là nhắm mục tiêu vào thị trường đại chúng, mà là nhắm đến tiểu văn hóa "chiến binh bàn phím đội mũ cao" trên các nền tảng xã hội. Vị trí thẳng đứng cao này khiến nó nhanh chóng trở nên phổ biến trong một cộng đồng cụ thể trong những ngày đầu, nhưng nó cũng chôn vùi mối nguy hiểm tiềm ẩn của sự phát triển hạn chế sau này.
Ở cấp độ kỹ thuật, TIPS đã sử dụng thuật toán Scrypt, phổ biến hơn vào thời điểm đó và thiết kế hỗ trợ đào GPU khiến nó khá thân thiện với người dùng. Kiến trúc đơn giản và thiết thực này đã giúp nó nhanh chóng xây dựng được một lượng người theo dõi trung thành trong những ngày đầu.
Trong khi đó, chỉ hai tháng sau khi ra mắt, diễn đàn phụ của nó đã thiết lập kỷ lục đáng kinh ngạc về số lượng thảo luận trong một ngày vượt qua 2000 bài viết, khiến nó trở thành một trong những cộng đồng meme coin năng động nhất.
Tuy nhiên, thời gian tốt đẹp chỉ tồn tại trong thời gian ngắn và TIPS sớm gặp phải tình thế tiến thoái lưỡng nan tương tự như Mooncoin. Do thiếu các kịch bản ứng dụng thực tế, dự án dựa trên các meme tiểu văn hóa này chưa bao giờ có thể vượt qua những hạn chế của các biểu tượng văn hóa. Kể từ năm 2015, khi các sàn giao dịch chính thống liên tiếp hủy niêm yết TIPS, tính thanh khoản của nó đã giảm xuống. Điều này có thể được nhìn thấy từ định vị ban đầu của sản phẩm để phục vụ một nhóm văn hóa phụ cụ thể và mặc dù cách tiếp cận này được điều chỉnh chính xác cho đối tượng mục tiêu, nhưng bản chất thích hợp của nó cũng gây khó khăn cho việc mở rộng sang một thị trường rộng lớn hơn.
Trong giai đoạn 2014-2016, TIPS dần mất đi sự chú ý của thị trường. Vào cuối năm 2018, cơ sở mã TIPS ngừng cập nhật và giao dịch on-chain cuối cùng bị kẹt vào tháng 11. Năm 2019, dự án quyến rũ một thời chính thức được thêm vào "danh sách chết".
Nyancoin——một ánh sáng «cầu vồng» thoáng qua
Là đồng meme thứ hai sau DOGE, Nyancoin có vị thế độc đáo là "tiền điện tử được cấp phép chính thức đầu tiên trong lịch sử" trong vòng một tháng kể từ khi phát hành vào ngày 6 tháng 1 năm 2014, nhưng nó tụt hậu xa so với tiền trước về ảnh hưởng thị trường.
Về bản chất của dự án, khoảng cách này trước hết được phản ánh trong sự khác biệt về gen văn hóa: meme "mèo cầu vồng" mà Nyancoin dựa trên ít phổ biến và thâm nhập văn hóa hơn nhiều so với meme "Shiba Inu" của DOGE - hầu hết mọi người có thể chưa bao giờ nhìn thấy mèo cầu vồng trước khi họ tiếp xúc với hai loại tiền điện tử này, nhưng hầu như tất cả chúng đều đã bị quẹt bởi Shiba Inu ma quỷ.
Ngoài ra, trong lĩnh vực kịch bản ứng dụng và định hướng phát triển, khoảng cách nhận thức văn hóa này được phản ánh trực tiếp ở sự thiếu rộng và chiều sâu của Nyancoin so với DOGE. DOGE đã xây dựng một hệ sinh thái ứng dụng đa chiều bao gồm thanh toán, tiền boa, từ thiện, v.v., trong khi kịch bản ứng dụng của Nyancoin, chủ yếu được sử dụng cho các giao dịch, tương đối đơn giản.
Về mặt trao quyền bên ngoài, hoạt động cộng đồng và lưu lượng truy cập bên ngoài của Nyancoin không phải là lý tưởng. Vòng luẩn quẩn này – nơi sự hỗ trợ của cộng đồng yếu dẫn đến phát triển dự án chậm chạp và sự phát triển trì trệ càng làm suy yếu sự nhiệt tình của cộng đồng – cuối cùng đã dẫn đến sự suy giảm của Nyancoin.
Cộng đồng của Nyancoin chỉ có 1,5 nghìn người đăng ký và các bài đăng hoạt động cuối cùng là nhiều năm trước. Sự ngắt kết nối cộng đồng này đã dẫn đến việc các nền tảng dữ liệu chính thống ngừng cập nhật dữ liệu thời gian thực của Nyancoin sau năm 2019, khi khối lượng giao dịch trong 24 giờ của nó đã dưới 10.000 đô la trong một thời gian dài và thanh khoản cạn kiệt khiến nó dần bị hủy niêm yết khỏi các sàn giao dịch. Trường hợp của Nyancoin là một minh chứng cho một quy luật tàn bạo của thị trường: trong thời đại của nền kinh tế chú ý, sự ban phước của IP hàng đầu thường mang tính quyết định hơn so với các đặc tính kỹ thuật của chính dự án.
tướng quân thắng trận
Dogecoin（DOGE）—— một bữa tiệc «cây cỏ» bất ngờ
Ra đời vào ngày 6 tháng 12 năm 2013, Dogecoin bắt đầu như một bản nhại lại văn hóa đình đám của Bitcoin bởi các lập trình viên Billy Markus và Jackson Palmer, nhưng bất ngờ phát triển thành meme lâu dài nhất trong lịch sử tiền điện tử. Hình ảnh Shiba Inu mang tính biểu tượng của nó bắt nguồn từ meme "Doge" càn quét Internet vào năm 2013 và IP Internet phổ biến bẩm sinh này đã khiến nó nhanh chóng trở nên phổ biến trên các nền tảng xã hội.
Về ý tưởng thiết kế và ý định ban đầu, nó không nhấn mạnh công nghệ phức tạp, phô trương công nghệ blockchain mang tính cách mạng, hay hứa hẹn tầm nhìn lớn như các loại tiền điện tử khác, mà sử dụng meme Shiba Inu ngốc nghếch làm biểu tượng để thâm nhập vào lĩnh vực ngày càng cuồng tín này theo cách vui tươi nhất vào thời điểm đó.
Nhìn lại một số đỉnh trong vốn hóa thị trường của DOGE, đó là vào đầu năm 2021, khi vốn hóa thị trường tăng vọt lên 10 tỷ đô la do sự bùng nổ đầu tư bán lẻ và sự thúc đẩy mạnh mẽ của cộng đồng; Vào tháng 5 cùng năm, vốn hóa thị trường của DOGE đạt 80 tỷ USD, nhờ vào sự hét lên liên tục trên mạng xã hội của người hâm mộ số một Elon Musk, và hiệu ứng của chương trình "Saturday Night Live" (SNL).
Trong những năm tiếp theo, mặc dù mức độ phổ biến và giá của DOGE đã giảm, nhưng xu hướng thị trường tổng thể tương đối ổn định, và nó vẫn duy trì một tầm ảnh hưởng và mức độ phổ biến nhất định trong lĩnh vực tiền điện tử. Cho đến ngày 12 tháng 11 năm 2024, khi Trump thông báo rằng Musk và Ramaswamy sẽ đồng lãnh đạo "Bộ Hiệu quả Chính phủ" (DOGE) mới được thành lập, với mục đích cắt giảm chi tiêu của chính phủ. Nhưng tên viết tắt chính thức của bộ phận mới này, "DOGE", hoàn toàn giống với tên mã của Dogecoin, một sự trùng hợp ngẫu nhiên đã làm dấy lên các cuộc thảo luận sôi nổi trong cộng đồng tiền điện tử. Mặc dù Musk sau đó đã làm rõ trên các nền tảng xã hội rằng cả hai không liên quan đến nhau, nhưng với phong cách làm việc nhất quán và sự ngưỡng mộ lâu dài của anh ấy đối với DOGE, nhiều người tin rằng việc lựa chọn chữ viết tắt không phải là ngẫu nhiên.
Có nhiều cách giải thích về sự trùng hợp đặt tên hấp dẫn này: một số suy đoán rằng đó là một sự sắp xếp khéo léo của Musk đang cố gắng thu hẹp khoảng cách giữa thị trường tiền điện tử và đấu trường chính trị; Những người khác tin rằng đây có thể là điềm báo để hồi sinh sự phổ biến của thị trường DOGE; Tất nhiên, cũng có thể đó chỉ là một sự trùng hợp thú vị, như chính ông đã nói. Chỉ có thời gian mới trả lời. Nhưng không thể phủ nhận rằng vụ việc một lần nữa làm nổi bật vị trí độc đáo của DOGE trong văn hóa tiền điện tử, cũng như mối quan hệ tế thiết giữa Musk và DOGE.
Quá trình phát triển của DOGE hoàn hảo thể hiện hai mặt của đồng meme: một mặt, nó tạo ra một phép màu tài chính được thúc đẩy bởi những người dùng mạng thông thường; mặt khác, nó cũng phơi bày rủi ro mà loại đồng này dễ trở thành công cụ đầu cơ.
Nhưng điều đáng ngưỡng mộ là ngay cả khi toàn bộ thị trường meme coin chậm chạp, DOGE vẫn duy trì khối lượng giao dịch hàng ngày hơn 1 tỷ USD và thứ hạng vốn hóa thị trường của nó vẫn nằm trong top 10. Và hoạt động cộng đồng của nó vẫn mạnh mẽ một cách đáng kinh ngạc, và tôi tin rằng lợi thế này luôn có thể được chuyển đổi thành động lực thị trường vào những thời điểm quan trọng, và sau đó phản hồi lại để tạo thành một vòng tròn đạo đức.
Tôi phải thừa nhận rằng loại tiền kỹ thuật số này, ban đầu được tạo ra như một trò đùa, giờ đây đã trở thành một sự tồn tại độc đáo và lâu dài trong thế giới tiền điện tử.
Rút lui/Bùng nổ (2017-2021)
Sau khi bước vào năm 2017, meme coin bắt đầu chuyển từ những đồng tiền đùa đơn giản sang phát triển sinh thái phức tạp hơn và một số dự án đã cố gắng kết hợp các khái niệm mới như DeFi và NFT, nhưng chúng vẫn chủ yếu là đầu cơ và hướng đến cộng đồng. Theo cơ sở phân loại trên, các loại tiền tệ ở giai đoạn này có thể được chia thành các loại sau:
Sao băng tỏa sáng
Giống như loại "hoa nở chớp nhoáng", chúng đều có những quỹ đạo phát triển và lịch sử rất tương tự - bùng nổ ngắn hạn rồi nhanh chóng sụp đổ, sau đó như sao băng chớp nhoáng biến mất. Các loại coin này thường phụ thuộc vào tâm lý đầu cơ và đỉnh cao tạm thời, chứ không phải vào ứng dụng thực tế hay sự đồng thuận của cộng đồng.
Useless Ethereum Token（UET，2017）
Là trò lừa đảo trung thực nhất trong lịch sử tiền điện tử, UET được ra mắt vào ngày 17 tháng 6 năm 2017, trong giai đoạn điên rồ nhất của bong bóng ICO (Initial Coin Offering), bởi nhà phát triển "UselessEthereumToken" (ẩn danh), đã trực tiếp tuyên bố trên trang web chính thức của mình: "Đây là một token vô giá trị và mua nó là một sự lãng phí tiền bạc."
Đây có phải là tiếp thị chống thường xuyên hay tài trợ nghệ thuật trình diễn? Nhóm dự án UET công khai thừa nhận rằng token không có tính năng, không có nhóm, không có lộ trình và thậm chí câu hỏi thường gặp trên trang web chính thức có nội dung: "Tại sao tôi nên mua token này? - Bạn không cần phải làm vậy."
Và biểu tượng của nó cũng làm sâu sắc thêm ý nghĩa châm biếm, thách thức quy tắc thông thường, phá vỡ sự tồn tại của các định lý đã có, thực sự mang đến một ngã rẽ thú vị cho lĩnh vực tiền điện tử.
Với sự "vô dụng" không chút che đậy, UET vẫn huy động được 310 ETH (khoảng 93.000 USD lúc đó) trong vòng 48 giờ, trở thành một trong những trường hợp ICO kỳ quặc nhất trong lịch sử.
Khi nói đến cơ chế mã thông báo của nó, nó là một thiết kế "tự kích nổ" trần trụi. Có thể nói, kinh tế trung thực 100% sẽ được thực hiện, tổng nguồn cung của UET sẽ được cố định ở mức 1 tỷ, không phát hành thêm hay tiêu hủy. Tất cả ETH huy động được đã được chuyển đến địa chỉ của nhà phát triển và không có việc sử dụng nào được hứa hẹn. Đồng thời, bao bì không công nghệ và trứng phục sinh trên trang web chính thức của nó đều củng cố hiệu ứng chương trình của bộ phim vô lý này mọi lúc: về mặt kỹ thuật, nó dựa trên tiêu chuẩn ERC-20 cơ bản nhất, không có chức năng hợp đồng thông minh và thậm chí không mở các hạn chế chuyển khoản.
Mặc dù thái độ thẳng thắn của UET khiến nhiều người bất ngờ, nhưng phản ứng của thị trường không hoàn toàn tiêu cực. UET đã tìm thấy "tri thức" của mình trong thị trường và thu hút một nhóm người theo dõi. Trong giai đoạn đầu ra mắt, một số sàn giao dịch đã niêm yết UET vì tính tò mò, khiến giá tăng vọt 800% trong thời gian ngắn. Thậm chí, có người dùng mạng đã phát động "Thử thách UET" - xem ai có thể thuyết phục người khác mua vào với lý do vô lý nhất.
Nhưng ngay sau một thời gian ngắn suy đoán, UET cũng mở ra những cuộc khủng hoảng và vấn đề của riêng mình. Đầu tiên, vào đầu năm 2018, các nhà nghiên cứu bảo mật đã phát hiện ra một lỗ hổng chết người trong hợp đồng thông minh UET, và từ đó lỗ hổng này đã bị khai thác, khiến giá UET giảm mạnh và giá trị thị trường bốc hơi. Sau thị trường gấu năm 2018, thanh khoản UET cạn kiệt và cuối cùng được đánh dấu là "dự án hết hiệu lực".
Thành công vô lý này dường như cũng xác nhận bản chất phi lý của thị trường tiền điện tử - bất chấp sự tự phủ nhận rõ ràng của UET, thị trường vẫn phải trả tiền cho một câu chuyện hư vô. Khi "vô giá trị" có thể trở thành một điểm bán hàng, thì sự điên cuồng của lĩnh vực này chỉ mới bắt đầu.
Hoge Finance (HOGE, 2021) - Một thí nghiệm giảm phát do cộng đồng điều hành
Ra đời trên blockchain Ethereum vào năm 2021, định vị cốt lõi của HOGE không phải là phá vỡ các công nghệ mới mà là xây dựng một nền kinh tế token độc đáo thông qua mô hình giảm phát và quản trị cộng đồng. 1% token được tự động đốt cho mỗi giao dịch, trong khi 1% được phân phối cho chủ sở hữu, trong nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng giá trị với sự khan hiếm. Thiết kế này cũng thực sự đã thu hút một số lượng lớn các nhà đầu tư bán lẻ, khiến nó trở thành một trong những token cộng đồng tích cực nhất trong ngắn hạn.
Không giống như các loại tiền điện tử khác, HOGE nhấn mạnh và thực hiện khái niệm và cách tiếp cận "phi tập trung", cho phép các thành viên cộng đồng bỏ phiếu về hướng đi của dự án. Cách tiếp cận độc đáo dựa trên cộng đồng này đã thúc đẩy cộng đồng phát triển nhanh chóng và cho phép HOGE đạt được đủ sức hút trên thị trường tiền điện tử. Đồng thời, cũng giống như DOGE đã làm, HOGE cũng đam mê hoạt động từ thiện và cam kết tài trợ cho các dự án phúc lợi động vật, điều này đã đưa nó trở lại với nhiều sự nhiệt tình và ủng hộ. Và sự phổ biến và hỗ trợ này được phản ánh trực tiếp trong dữ liệu và cuộc thảo luận về HOGE đang hoạt động tích cực trên các diễn đàn tiền điện tử lớn và các nền tảng truyền thông xã hội.
Tuy nhiên, tương tự như các dự án tương tự khác, nút thắt cổ chai của HOGE sớm trở nên rõ ràng: mặc dù có một khởi đầu tốt, nhưng việc thiếu các kịch bản ứng dụng thực tế dẫn đến sự phụ thuộc lâu dài vào đầu cơ, và cuối cùng không thể vượt qua những hạn chế của meme coin, và giá giảm và sau đó cho thấy sự suy thoái dài hạn.
Trong mùa đông thị trường năm 2022, giá HOGE đã giảm hơn 90% so với mức đỉnh, thanh khoản dần bị thu hẹp. Bất chấp những nỗ lực của cộng đồng để quảng bá các mánh lới quảng cáo tiếp thị như "chương trình không gian" để tăng sức nóng, họ vẫn chưa thể lật ngược tình thế. Gần đây, các bản cập nhật mã của nó đã bị đình trệ và hoạt động trên chuỗi đã giảm đáng kể
Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo, không phải là lời chào mời hay đề nghị. Không cung cấp tư vấn về đầu tư, thuế hoặc pháp lý. Xem Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm để biết thêm thông tin về rủi ro.
Lịch sử phát triển của meme: Từ trò đùa trên internet đến sự biến đổi giá trị hàng tỷ vốn hóa thị trường
Phân tích lịch sử của meme coin: từ những trò đùa trên Internet đến hàng tỷ tài sản vốn hóa thị trường
Bài viết này phân loại một cách có hệ thống quá trình phát triển của meme coin, phân tích chúng qua các trường hợp điển hình và tiết lộ logic giá trị độc đáo của chúng: không giống như tài sản tài chính truyền thống, giá trị cốt lõi của meme coin là "sức mạnh truyền thông văn hóa × sự đồng thuận của cộng đồng", thay vì dựa hoàn toàn vào giá trị kỹ thuật hoặc thực tế. Theo đặc điểm tiến hóa của nó, nó có thể được chia thành ba giai đoạn phát triển chính:
1. Đột phá/Khởi đầu (2013-2016)——Tăng trưởng hoang dã, gió cuốn bùn đất
Hoa nở chớp nhoáng: Nhiệt độ ngắn hạn, thiếu nền tảng văn hóa, nhanh chóng biến mất. (Như Mooncoin, TIPS, Nyancoin)
Tướng quân thường thắng: Biểu tượng văn hóa + Động lực cộng đồng, sống lâu dài. (Như DOGE)
2. Ẩn mình/Bùng nổ (2017-2021) — Thời đại hợp đồng thông minh, meme coin đón nhận sự chuyển mình chất lượng
Meteor Shining: Được điều khiển một cách suy đoán, bong bóng vỡ nhanh chóng. (ví dụ: UET, HOGE)
Loại đột phá chuyển đổi: Cố gắng đổi mới, nhưng do nhiều hạn chế khác nhau, tiến độ chậm. (ví dụ: bản thiết kế metaverse của FLOKI, ràng buộc chuỗi công khai của SAMO)
3. Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) — Sự trỗi dậy của câu chuyện mới, thị trường bắt đầu tái cấu trúc
Loại đầu cơ ngắn hạn: Dựa vào điểm nóng, rủi ro rất cao. (Như cơn sốt chính trị của TRUMP)
Động lực sinh thái: Dựa vào chuỗi công khai, bùng nổ ngắn hạn. (Như WIF, BONK)
Đổi mới kể chuyện: AI + Meme, thổi phồng khái niệm, khủng hoảng lòng tin. (Như GOAT)
Biểu tượng văn hóa: IP nổi tiếng, độ hot ngắn hạn. (Như MOODENG)
Nhìn lại lịch sử, điểm lại mạch lạc
Là một trong những sự tồn tại độc đáo nhất trong lĩnh vực tiền điện tử, meme coin vừa có thuộc tính văn hóa vừa có đặc điểm tài chính. Nhìn lại lịch sử của meme coin, cũng là nhìn lại lịch sử va chạm giữa văn hóa Internet và đầu cơ tài chính.
Từ trò đùa mỉa mai lúc đầu, đến tiền ảo hiện đang chiếm vị trí trên thị trường, meme coin đang nói với chúng ta bằng kinh nghiệm của mình rằng trong thời đại ngày nay, có lẽ sự cộng hưởng văn hóa và niềm tin cộng đồng có thể thúc đẩy việc tạo ra giá trị hơn là sách trắng kỹ thuật. Trong khi thế giới tài chính truyền thống vẫn đang cố gắng tạo ra giá trị mới, meme coin đã định hình lại nhận thức của mọi người về chính "giá trị".
Trong thời đại mà mạng xã hội chiếm ưu thế, tốc độ và cách thức truyền bá thông tin đã thay đổi một cách căn bản. Một meme nổi tiếng trên mạng xã hội có thể nhận được hàng triệu lượt xem trên toàn cầu chỉ trong vài giờ, và sức mạnh của sự lan truyền virus này hiện nay đã được chuyển hóa trực tiếp thành giá trị tài chính. Meme coin như một phương tiện hoàn hảo cho sự chuyển hóa này, đã viết nên câu chuyện và huyền thoại của riêng mình trên trục tọa độ theo đơn vị thời gian.
Động thổ/Đỉnh (2013-2016) - Khi thủy triều lên, thủy triều dũng cảm đứng đầu sóng; Nơi những con sóng lớn rửa cát, những người thất vọng lặng lẽ rời khỏi hiện trường
Giai đoạn này chứng kiến quá trình đổi mới ban đầu của đồng MEME từ 0 đến 1, cho thấy một hệ sinh thái độc đáo của sự phát triển hoang dã và chọn lọc tự nhiên. Từ sự ra đời của DOGE vào tháng 12 năm 2013 như một điểm khởi đầu mang tính biểu tượng cho sự trưởng thành của công nghệ hợp đồng thông minh Ethereum vào năm 2016, nó tạo thành "Genesis Yuan" thuần khiết và chân thực nhất trong lịch sử phát triển meme coin.
Về mặt kỹ thuật, ngoại trừ một số trường hợp ngoại lệ, hầu hết các đồng meme ở giai đoạn này đều dựa trên mã nguồn fork của Bitcoin hoặc Litecoin.
Về hiệu suất thị trường, dữ liệu lịch sử cho thấy, các đồng meme ra đời trong giai đoạn này có chu kỳ hoạt động trung bình chỉ 11,7 tháng, nhưng những người sống sót như DOGE lại thể hiện sức sống đáng kinh ngạc.
Ở cấp độ địa vị lịch sử, không thể đánh giá thấp tầm quan trọng của nền tảng của giai đoạn này. Trên thực tế, lịch sử cho chúng ta biết rằng sự đổi mới thực sự thường được sinh ra khi các quy tắc chưa được thiết lập, và bãi thử nghiệm 2013-2016, chưa hình thành một hệ thống, vẫn giữ lại những gen nổi loạn quý giá nhất và tinh thần đổi mới cho thế giới tiền điện tử.
Ngủ đông / phun trào (2017-2021) - Giữa sự lên xuống của thủy triều, có những nhà thông thái lợi dụng tình hình; Nơi gió mây thay đổi, nó khiến Haoqiang chìm xuống cát
Trong năm năm qua, thị trường đã chứng kiến sự biến đổi của các đồng meme từ các nền văn hóa phụ bên lề sang tài sản tài chính chính thống. Với sự phổ biến của tiêu chuẩn ERC-20 vào năm 2017 là điểm uốn công nghệ và giá trị thị trường lịch sử của SHIB vào năm 2021 làm dấu hiệu, meme coin đã hoàn thành sự thay đổi chất lượng từ một "trò đùa trực tuyến" thành một "mục tiêu đầu tư hiện tượng".
Về mặt công nghệ, sự trưởng thành của hợp đồng thông minh đã xây dựng lại hoàn toàn logic phát hành của meme coin. Theo dữ liệu trên chuỗi Ethereum, hầu hết các meme coin ra đời từ năm 2017 đến năm 2021 đều chọn áp dụng tiêu chuẩn ERC-20 hoặc dựa vào các giao thức khác, và chi phí phát hành đã giảm xuống dưới một phần nghìn (so với hàng chục nghìn đô la được phát triển bởi các chuỗi độc lập). Dân chủ hóa công nghệ bằng con dao hai lưỡi này đã tạo ra một cơn điên cuồng "mọi thứ đều có thể là meme", nhưng nó cũng đã chôn vùi mối nguy hiểm tiềm ẩn của sự cạnh tranh đồng nhất.
Đồng thời, ở cấp độ tường thuật thị trường, dữ liệu cho thấy vào tháng 12 năm 2017, vốn hóa thị trường của DOGE lần đầu tiên vượt quá 1 tỷ đô la và ở đỉnh điểm của năm 2021, khối lượng giao dịch hàng ngày tổng thể của lĩnh vực meme coin đã vượt quá 30 tỷ đô la, chiếm 12,3% toàn bộ thị trường tiền điện tử. Điều đáng chú ý là vòng đời của meme coin ra đời ở giai đoạn này đã được cải thiện rất nhiều so với giai đoạn trước.
Nhưng cần phải lưu ý rằng không phải tất cả các meme coin đều có tỷ lệ sống sót cao hơn và thời gian sống dài hơn, theo báo cáo nghiên cứu cho thấy, vào năm 2020, các dự án meme coin trung bình đều gặp phải tình trạng chết mỗi tháng.
Trong suốt lịch sử của tiền điện tử, sự thay đổi sâu sắc nhất trong giai đoạn này nằm ở việc tái tạo nhận thức giá trị. Khi DOGE được đưa vào các sàn giao dịch chính thống vào năm 2021 và khi những người sáng lập SHIB ẩn danh nhưng có thể tận dụng hàng chục tỷ vốn hóa thị trường, tài chính truyền thống đã phải xem xét lại bản chất của meme coin - như nghiên cứu học thuật tiết lộ: "Cơ chế nắm bắt giá trị của các tài sản như Dogecoin về cơ bản là chuyển đổi sự chú ý của mạng thành phí bảo hiểm thanh khoản". Sự thay đổi nhận thức này đã đặt nền móng quan trọng cho các thử nghiệm tài chính xã hội tiếp theo trong kỷ nguyên Web3.
Lắng đọng/Tái cấu trúc (2022-2025) - Khi cuồng phong đã qua, vàng thật mới lộ ra bản chất; Trong thời đại tranh đấu, cục diện cuối cùng cũng rõ ràng.
Bắt đầu từ năm 2022, thị trường meme coin đã bắt đầu điều chỉnh sâu từ cuồng tín sang hợp lý. Với sự sụp đổ của Terra vào tháng 5 năm 2022 là thời điểm bước ngoặt và sự gia tăng của tiêu chuẩn BRC-20 vào năm 2023 là một bước ngoặt, hệ sinh thái meme coin đang trải qua một quá trình đánh giá lại tàn bạo và cần thiết.
Theo thống kê thị trường, giá trị thị trường tổng thể của meme coin sẽ giảm 82% vào năm 2022, nhưng các dự án hàng đầu DOGE và SHIB vẫn duy trì top 20 bảng xếp hạng vốn hóa thị trường hàng đầu. Một báo cáo mới cho biết "97% meme coin đã chết". Báo cáo cũng chỉ ra rằng "các nền tảng blockchain khác nhau thể hiện tỷ lệ tử vong của meme coin khác nhau. Base dẫn đầu với tỷ lệ tử vong là 66,91%, tiếp theo là Solana ở mức 54,03% và Ethereum ở mức 36,59%.
Điều đó nói rằng, vẫn không thể xem nhẹ hoặc suy đoán liệu meme coin có đi đến cuối câu chuyện hay không. Thị trường tiền điện tử luôn đầy rẫy những điều không chắc chắn và meme coin, là một trong những danh mục đặc biệt nhất, thậm chí còn khó đo lường hơn bằng con mắt thông thường.
Như các nhà phân tích tài chính đã nói, "Các dự án MEME vẫn có thể được tài trợ sau năm 2023 phải chứng minh khả năng nắm bắt giá trị lâu dài ngoài sự cường điệu đơn giản". Như nhà nghiên cứu chỉ ra, "Mùa đông lạnh giá này đang lọc ra bong bóng đầu cơ, để lại các tài sản kỹ thuật số với sức mạnh văn hóa thực sự." Bối cảnh tương lai có thể chứng minh rằng meme coin, có thể vượt qua chu kỳ, cuối cùng sẽ trở thành cầu nối quan trọng giữa thế giới tiền điện tử và văn hóa đại chúng.
Phân khối tháo gỡ, khai thác chi tiết quan trọng
Phá đất/Mở nền (2013-2016)
Các loại coin trong giai đoạn này có thể được phân loại đại khái thành các loại sau dựa trên vòng đời/độ hoạt động của cộng đồng/thay đổi vốn hóa thị trường:
hoa nở một lần
Trong hệ sinh thái lặp đi lặp lại nhanh chóng của tiền điện tử, được hỗ trợ bởi sự đổi mới, các dự án thiếu sức sống bền vững sẽ trở thành người qua đường. Họ có thể thu hút sự chú ý của thị trường vào một thời điểm nhất định, nhưng rốt cuộc sẽ rất khó để thoát khỏi quỹ đạo số phận của "chớp nhoáng trong chảo". Mặc dù nó rất đẹp khi nở nhưng rất khó để duy trì nhiệt độ của nó trong thời gian dài.
Mooncoin——Một giấc mơ "đổ bộ lên mặt trăng" chưa hoàn thành
Là một đồng meme mang khẩu hiệu «Đến mặt trăng (To the Moon)», cuộc đời ngắn ngủi của nó lại không thể mang nổi tham vọng vĩ đại của câu chuyện này.
Nhìn lại quỹ đạo của nó từ năm 2014 đến năm 2018 (cơ sở mã của nó được cam kết lần cuối vào năm 2018, gần như đánh dấu sự sụp đổ cuối cùng của dự án), hiệu suất ban đầu của Mooncoin rất ấn tượng: trong năm đầu tiên ra mắt, nó đã ghi nhận mức tăng trong một ngày hơn 300%; Số lượng thảo luận cộng đồng vượt quá 5.000 bài đăng trong một tháng; Hợp tác với các nền tảng trò chơi; Nó thậm chí còn được gọi là "đồng tiền đùa giỡn nghiêm túc nhất".
Tuy nhiên, những điểm nổi bật được theo sau bởi một khoảng lặng dài: năm 2015, các sàn giao dịch lớn bị hủy niêm yết, khiến vốn hóa thị trường giảm hơn 90%; Năm sau, các thành viên của nhóm phát triển ẩn danh thông báo "ngủ đông vô thời hạn"; Mãi đến năm 2018, dự án mới chứng kiến sự trở lại trong thời gian ngắn - không phải vì sự đột phá của chính nó, mà vì hai yếu tố bên ngoài: thứ nhất, sự phục hồi tổng thể của thị trường tiền điện tử (sự phục hồi ngắn hạn của Bitcoin đã dẫn đến một đợt phục hồi chung của các altcoin); Thứ hai, các sự cố liên quan đến thám hiểm không gian đã khơi dậy sự phổ biến của "To the Moon" trên mạng, và các video giả mạo do các thành viên cộng đồng thực hiện đã bất ngờ mang lại lưu lượng truy cập.
Thật tiếc rằng Mooncoin đã không nắm bắt được cơ hội cuối cùng này. Nhóm phát triển tuyên bố sẽ tạo ra trò chơi vũ trụ "Căn cứ trên mặt trăng" nhưng cuối cùng bản whitepaper cũng không được phát hành, thậm chí cái được gọi là "trò chơi vũ trụ" chỉ là một video trình diễn đơn giản. Sau đó, với sự sụt giảm giá Bitcoin vào tháng 4 năm 2018, sự nhiệt tình của thị trường giảm sút, Mooncoin hoàn toàn biến mất khỏi sân khấu.
Fedoracoin（TIPS）—— một sự công nhận "quý ông" của một nhóm nhỏ
TIPS ra đời vào ngày 22 tháng 12 năm 2013 và cốt lõi của nó không phải là nhắm mục tiêu vào thị trường đại chúng, mà là nhắm đến tiểu văn hóa "chiến binh bàn phím đội mũ cao" trên các nền tảng xã hội. Vị trí thẳng đứng cao này khiến nó nhanh chóng trở nên phổ biến trong một cộng đồng cụ thể trong những ngày đầu, nhưng nó cũng chôn vùi mối nguy hiểm tiềm ẩn của sự phát triển hạn chế sau này.
Ở cấp độ kỹ thuật, TIPS đã sử dụng thuật toán Scrypt, phổ biến hơn vào thời điểm đó và thiết kế hỗ trợ đào GPU khiến nó khá thân thiện với người dùng. Kiến trúc đơn giản và thiết thực này đã giúp nó nhanh chóng xây dựng được một lượng người theo dõi trung thành trong những ngày đầu.
Trong khi đó, chỉ hai tháng sau khi ra mắt, diễn đàn phụ của nó đã thiết lập kỷ lục đáng kinh ngạc về số lượng thảo luận trong một ngày vượt qua 2000 bài viết, khiến nó trở thành một trong những cộng đồng meme coin năng động nhất.
Tuy nhiên, thời gian tốt đẹp chỉ tồn tại trong thời gian ngắn và TIPS sớm gặp phải tình thế tiến thoái lưỡng nan tương tự như Mooncoin. Do thiếu các kịch bản ứng dụng thực tế, dự án dựa trên các meme tiểu văn hóa này chưa bao giờ có thể vượt qua những hạn chế của các biểu tượng văn hóa. Kể từ năm 2015, khi các sàn giao dịch chính thống liên tiếp hủy niêm yết TIPS, tính thanh khoản của nó đã giảm xuống. Điều này có thể được nhìn thấy từ định vị ban đầu của sản phẩm để phục vụ một nhóm văn hóa phụ cụ thể và mặc dù cách tiếp cận này được điều chỉnh chính xác cho đối tượng mục tiêu, nhưng bản chất thích hợp của nó cũng gây khó khăn cho việc mở rộng sang một thị trường rộng lớn hơn.
Trong giai đoạn 2014-2016, TIPS dần mất đi sự chú ý của thị trường. Vào cuối năm 2018, cơ sở mã TIPS ngừng cập nhật và giao dịch on-chain cuối cùng bị kẹt vào tháng 11. Năm 2019, dự án quyến rũ một thời chính thức được thêm vào "danh sách chết".
Nyancoin——một ánh sáng «cầu vồng» thoáng qua
Là đồng meme thứ hai sau DOGE, Nyancoin có vị thế độc đáo là "tiền điện tử được cấp phép chính thức đầu tiên trong lịch sử" trong vòng một tháng kể từ khi phát hành vào ngày 6 tháng 1 năm 2014, nhưng nó tụt hậu xa so với tiền trước về ảnh hưởng thị trường.
Về bản chất của dự án, khoảng cách này trước hết được phản ánh trong sự khác biệt về gen văn hóa: meme "mèo cầu vồng" mà Nyancoin dựa trên ít phổ biến và thâm nhập văn hóa hơn nhiều so với meme "Shiba Inu" của DOGE - hầu hết mọi người có thể chưa bao giờ nhìn thấy mèo cầu vồng trước khi họ tiếp xúc với hai loại tiền điện tử này, nhưng hầu như tất cả chúng đều đã bị quẹt bởi Shiba Inu ma quỷ.
Ngoài ra, trong lĩnh vực kịch bản ứng dụng và định hướng phát triển, khoảng cách nhận thức văn hóa này được phản ánh trực tiếp ở sự thiếu rộng và chiều sâu của Nyancoin so với DOGE. DOGE đã xây dựng một hệ sinh thái ứng dụng đa chiều bao gồm thanh toán, tiền boa, từ thiện, v.v., trong khi kịch bản ứng dụng của Nyancoin, chủ yếu được sử dụng cho các giao dịch, tương đối đơn giản.
Về mặt trao quyền bên ngoài, hoạt động cộng đồng và lưu lượng truy cập bên ngoài của Nyancoin không phải là lý tưởng. Vòng luẩn quẩn này – nơi sự hỗ trợ của cộng đồng yếu dẫn đến phát triển dự án chậm chạp và sự phát triển trì trệ càng làm suy yếu sự nhiệt tình của cộng đồng – cuối cùng đã dẫn đến sự suy giảm của Nyancoin.
Cộng đồng của Nyancoin chỉ có 1,5 nghìn người đăng ký và các bài đăng hoạt động cuối cùng là nhiều năm trước. Sự ngắt kết nối cộng đồng này đã dẫn đến việc các nền tảng dữ liệu chính thống ngừng cập nhật dữ liệu thời gian thực của Nyancoin sau năm 2019, khi khối lượng giao dịch trong 24 giờ của nó đã dưới 10.000 đô la trong một thời gian dài và thanh khoản cạn kiệt khiến nó dần bị hủy niêm yết khỏi các sàn giao dịch. Trường hợp của Nyancoin là một minh chứng cho một quy luật tàn bạo của thị trường: trong thời đại của nền kinh tế chú ý, sự ban phước của IP hàng đầu thường mang tính quyết định hơn so với các đặc tính kỹ thuật của chính dự án.
tướng quân thắng trận
Dogecoin（DOGE）—— một bữa tiệc «cây cỏ» bất ngờ
Ra đời vào ngày 6 tháng 12 năm 2013, Dogecoin bắt đầu như một bản nhại lại văn hóa đình đám của Bitcoin bởi các lập trình viên Billy Markus và Jackson Palmer, nhưng bất ngờ phát triển thành meme lâu dài nhất trong lịch sử tiền điện tử. Hình ảnh Shiba Inu mang tính biểu tượng của nó bắt nguồn từ meme "Doge" càn quét Internet vào năm 2013 và IP Internet phổ biến bẩm sinh này đã khiến nó nhanh chóng trở nên phổ biến trên các nền tảng xã hội.
Về ý tưởng thiết kế và ý định ban đầu, nó không nhấn mạnh công nghệ phức tạp, phô trương công nghệ blockchain mang tính cách mạng, hay hứa hẹn tầm nhìn lớn như các loại tiền điện tử khác, mà sử dụng meme Shiba Inu ngốc nghếch làm biểu tượng để thâm nhập vào lĩnh vực ngày càng cuồng tín này theo cách vui tươi nhất vào thời điểm đó.
Nhìn lại một số đỉnh trong vốn hóa thị trường của DOGE, đó là vào đầu năm 2021, khi vốn hóa thị trường tăng vọt lên 10 tỷ đô la do sự bùng nổ đầu tư bán lẻ và sự thúc đẩy mạnh mẽ của cộng đồng; Vào tháng 5 cùng năm, vốn hóa thị trường của DOGE đạt 80 tỷ USD, nhờ vào sự hét lên liên tục trên mạng xã hội của người hâm mộ số một Elon Musk, và hiệu ứng của chương trình "Saturday Night Live" (SNL).
Trong những năm tiếp theo, mặc dù mức độ phổ biến và giá của DOGE đã giảm, nhưng xu hướng thị trường tổng thể tương đối ổn định, và nó vẫn duy trì một tầm ảnh hưởng và mức độ phổ biến nhất định trong lĩnh vực tiền điện tử. Cho đến ngày 12 tháng 11 năm 2024, khi Trump thông báo rằng Musk và Ramaswamy sẽ đồng lãnh đạo "Bộ Hiệu quả Chính phủ" (DOGE) mới được thành lập, với mục đích cắt giảm chi tiêu của chính phủ. Nhưng tên viết tắt chính thức của bộ phận mới này, "DOGE", hoàn toàn giống với tên mã của Dogecoin, một sự trùng hợp ngẫu nhiên đã làm dấy lên các cuộc thảo luận sôi nổi trong cộng đồng tiền điện tử. Mặc dù Musk sau đó đã làm rõ trên các nền tảng xã hội rằng cả hai không liên quan đến nhau, nhưng với phong cách làm việc nhất quán và sự ngưỡng mộ lâu dài của anh ấy đối với DOGE, nhiều người tin rằng việc lựa chọn chữ viết tắt không phải là ngẫu nhiên.
Có nhiều cách giải thích về sự trùng hợp đặt tên hấp dẫn này: một số suy đoán rằng đó là một sự sắp xếp khéo léo của Musk đang cố gắng thu hẹp khoảng cách giữa thị trường tiền điện tử và đấu trường chính trị; Những người khác tin rằng đây có thể là điềm báo để hồi sinh sự phổ biến của thị trường DOGE; Tất nhiên, cũng có thể đó chỉ là một sự trùng hợp thú vị, như chính ông đã nói. Chỉ có thời gian mới trả lời. Nhưng không thể phủ nhận rằng vụ việc một lần nữa làm nổi bật vị trí độc đáo của DOGE trong văn hóa tiền điện tử, cũng như mối quan hệ tế thiết giữa Musk và DOGE.
Quá trình phát triển của DOGE hoàn hảo thể hiện hai mặt của đồng meme: một mặt, nó tạo ra một phép màu tài chính được thúc đẩy bởi những người dùng mạng thông thường; mặt khác, nó cũng phơi bày rủi ro mà loại đồng này dễ trở thành công cụ đầu cơ.
Nhưng điều đáng ngưỡng mộ là ngay cả khi toàn bộ thị trường meme coin chậm chạp, DOGE vẫn duy trì khối lượng giao dịch hàng ngày hơn 1 tỷ USD và thứ hạng vốn hóa thị trường của nó vẫn nằm trong top 10. Và hoạt động cộng đồng của nó vẫn mạnh mẽ một cách đáng kinh ngạc, và tôi tin rằng lợi thế này luôn có thể được chuyển đổi thành động lực thị trường vào những thời điểm quan trọng, và sau đó phản hồi lại để tạo thành một vòng tròn đạo đức.
Tôi phải thừa nhận rằng loại tiền kỹ thuật số này, ban đầu được tạo ra như một trò đùa, giờ đây đã trở thành một sự tồn tại độc đáo và lâu dài trong thế giới tiền điện tử.
Rút lui/Bùng nổ (2017-2021)
Sau khi bước vào năm 2017, meme coin bắt đầu chuyển từ những đồng tiền đùa đơn giản sang phát triển sinh thái phức tạp hơn và một số dự án đã cố gắng kết hợp các khái niệm mới như DeFi và NFT, nhưng chúng vẫn chủ yếu là đầu cơ và hướng đến cộng đồng. Theo cơ sở phân loại trên, các loại tiền tệ ở giai đoạn này có thể được chia thành các loại sau:
Sao băng tỏa sáng
Giống như loại "hoa nở chớp nhoáng", chúng đều có những quỹ đạo phát triển và lịch sử rất tương tự - bùng nổ ngắn hạn rồi nhanh chóng sụp đổ, sau đó như sao băng chớp nhoáng biến mất. Các loại coin này thường phụ thuộc vào tâm lý đầu cơ và đỉnh cao tạm thời, chứ không phải vào ứng dụng thực tế hay sự đồng thuận của cộng đồng.
Useless Ethereum Token（UET，2017）
Là trò lừa đảo trung thực nhất trong lịch sử tiền điện tử, UET được ra mắt vào ngày 17 tháng 6 năm 2017, trong giai đoạn điên rồ nhất của bong bóng ICO (Initial Coin Offering), bởi nhà phát triển "UselessEthereumToken" (ẩn danh), đã trực tiếp tuyên bố trên trang web chính thức của mình: "Đây là một token vô giá trị và mua nó là một sự lãng phí tiền bạc."
Đây có phải là tiếp thị chống thường xuyên hay tài trợ nghệ thuật trình diễn? Nhóm dự án UET công khai thừa nhận rằng token không có tính năng, không có nhóm, không có lộ trình và thậm chí câu hỏi thường gặp trên trang web chính thức có nội dung: "Tại sao tôi nên mua token này? - Bạn không cần phải làm vậy."
Và biểu tượng của nó cũng làm sâu sắc thêm ý nghĩa châm biếm, thách thức quy tắc thông thường, phá vỡ sự tồn tại của các định lý đã có, thực sự mang đến một ngã rẽ thú vị cho lĩnh vực tiền điện tử.
Với sự "vô dụng" không chút che đậy, UET vẫn huy động được 310 ETH (khoảng 93.000 USD lúc đó) trong vòng 48 giờ, trở thành một trong những trường hợp ICO kỳ quặc nhất trong lịch sử.
Khi nói đến cơ chế mã thông báo của nó, nó là một thiết kế "tự kích nổ" trần trụi. Có thể nói, kinh tế trung thực 100% sẽ được thực hiện, tổng nguồn cung của UET sẽ được cố định ở mức 1 tỷ, không phát hành thêm hay tiêu hủy. Tất cả ETH huy động được đã được chuyển đến địa chỉ của nhà phát triển và không có việc sử dụng nào được hứa hẹn. Đồng thời, bao bì không công nghệ và trứng phục sinh trên trang web chính thức của nó đều củng cố hiệu ứng chương trình của bộ phim vô lý này mọi lúc: về mặt kỹ thuật, nó dựa trên tiêu chuẩn ERC-20 cơ bản nhất, không có chức năng hợp đồng thông minh và thậm chí không mở các hạn chế chuyển khoản.
Mặc dù thái độ thẳng thắn của UET khiến nhiều người bất ngờ, nhưng phản ứng của thị trường không hoàn toàn tiêu cực. UET đã tìm thấy "tri thức" của mình trong thị trường và thu hút một nhóm người theo dõi. Trong giai đoạn đầu ra mắt, một số sàn giao dịch đã niêm yết UET vì tính tò mò, khiến giá tăng vọt 800% trong thời gian ngắn. Thậm chí, có người dùng mạng đã phát động "Thử thách UET" - xem ai có thể thuyết phục người khác mua vào với lý do vô lý nhất.
Nhưng ngay sau một thời gian ngắn suy đoán, UET cũng mở ra những cuộc khủng hoảng và vấn đề của riêng mình. Đầu tiên, vào đầu năm 2018, các nhà nghiên cứu bảo mật đã phát hiện ra một lỗ hổng chết người trong hợp đồng thông minh UET, và từ đó lỗ hổng này đã bị khai thác, khiến giá UET giảm mạnh và giá trị thị trường bốc hơi. Sau thị trường gấu năm 2018, thanh khoản UET cạn kiệt và cuối cùng được đánh dấu là "dự án hết hiệu lực".
Thành công vô lý này dường như cũng xác nhận bản chất phi lý của thị trường tiền điện tử - bất chấp sự tự phủ nhận rõ ràng của UET, thị trường vẫn phải trả tiền cho một câu chuyện hư vô. Khi "vô giá trị" có thể trở thành một điểm bán hàng, thì sự điên cuồng của lĩnh vực này chỉ mới bắt đầu.
Hoge Finance (HOGE, 2021) - Một thí nghiệm giảm phát do cộng đồng điều hành
Ra đời trên blockchain Ethereum vào năm 2021, định vị cốt lõi của HOGE không phải là phá vỡ các công nghệ mới mà là xây dựng một nền kinh tế token độc đáo thông qua mô hình giảm phát và quản trị cộng đồng. 1% token được tự động đốt cho mỗi giao dịch, trong khi 1% được phân phối cho chủ sở hữu, trong nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng giá trị với sự khan hiếm. Thiết kế này cũng thực sự đã thu hút một số lượng lớn các nhà đầu tư bán lẻ, khiến nó trở thành một trong những token cộng đồng tích cực nhất trong ngắn hạn.
Không giống như các loại tiền điện tử khác, HOGE nhấn mạnh và thực hiện khái niệm và cách tiếp cận "phi tập trung", cho phép các thành viên cộng đồng bỏ phiếu về hướng đi của dự án. Cách tiếp cận độc đáo dựa trên cộng đồng này đã thúc đẩy cộng đồng phát triển nhanh chóng và cho phép HOGE đạt được đủ sức hút trên thị trường tiền điện tử. Đồng thời, cũng giống như DOGE đã làm, HOGE cũng đam mê hoạt động từ thiện và cam kết tài trợ cho các dự án phúc lợi động vật, điều này đã đưa nó trở lại với nhiều sự nhiệt tình và ủng hộ. Và sự phổ biến và hỗ trợ này được phản ánh trực tiếp trong dữ liệu và cuộc thảo luận về HOGE đang hoạt động tích cực trên các diễn đàn tiền điện tử lớn và các nền tảng truyền thông xã hội.
Tuy nhiên, tương tự như các dự án tương tự khác, nút thắt cổ chai của HOGE sớm trở nên rõ ràng: mặc dù có một khởi đầu tốt, nhưng việc thiếu các kịch bản ứng dụng thực tế dẫn đến sự phụ thuộc lâu dài vào đầu cơ, và cuối cùng không thể vượt qua những hạn chế của meme coin, và giá giảm và sau đó cho thấy sự suy thoái dài hạn.
Trong mùa đông thị trường năm 2022, giá HOGE đã giảm hơn 90% so với mức đỉnh, thanh khoản dần bị thu hẹp. Bất chấp những nỗ lực của cộng đồng để quảng bá các mánh lới quảng cáo tiếp thị như "chương trình không gian" để tăng sức nóng, họ vẫn chưa thể lật ngược tình thế. Gần đây, các bản cập nhật mã của nó đã bị đình trệ và hoạt động trên chuỗi đã giảm đáng kể