Đòn bẩy: “Bộ khuếch đại” không thể thiếu trong giao dịch tiền mã hóa mà bạn cần nắm rõ

Trong lĩnh vực giao dịch tiền mã hóa, ngày càng xuất hiện nhiều người mới bắt gặp thuật ngữ "mức đòn bẩy". Dù nhiều nền tảng quảng bá mức đòn bẩy 20x, 50x hay thậm chí 100x, việc hiểu cặn kẽ ý nghĩa thực sự của những con số này cực kỳ quan trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ vai trò, các rủi ro và cách sử dụng mức đòn bẩy một cách thông minh trong thế giới crypto, bằng ngôn từ dễ hiểu.

Mức đòn bẩy là gì?

Minh họa: https://www.gate.com/futures/USDT/BTC_USDT

"Mức đòn bẩy" nghĩa là bạn vay thêm vốn dựa trên số tiền tự có để tăng quy mô giao dịch. Ví dụ, nếu bạn có 100 USD và dùng đòn bẩy 10x, bạn có thể kiểm soát vị thế trị giá khoảng 1.000 USD. Nói cách khác, với 100 USD vốn tự có, bạn sẽ vay thêm 900 USD. Nếu giá biến động đúng hướng dự đoán, bạn sẽ nhận về lợi nhuận lớn hơn. Nếu giá đi ngược lại, bạn sẽ thua lỗ nhanh hơn. Giả sử bạn có 100 USDT và dùng đòn bẩy 2x, bạn có thể mở vị thế trị giá 200 USDT. Nếu thua lỗ vượt quá 50%, vị thế sẽ bị thanh lý tự động. Đòn bẩy càng cao, khoảng dao động giá bạn có thể chịu trước khi bị thanh lý sẽ nhỏ hơn.

Ứng dụng thực tế của mức đòn bẩy trên thị trường tiền mã hóa

Trong tài chính truyền thống, việc sử dụng đòn bẩy đã rất phổ biến. Tuy nhiên, ở lĩnh vực tiền mã hóa, đòn bẩy được sử dụng thường xuyên hơn nhờ biến động giá mạnh, thị trường hoạt động liên tục 24/7 và sản phẩm giao dịch đa dạng. Chẳng hạn, có báo cáo cho thấy một số sàn giao dịch hiện hỗ trợ mức đòn bẩy lên tới 150x. Ngoài ra, thị trường gần đây đã chứng kiến “sự kiện thanh lý lớn nhất lịch sử”: vào tháng 10 năm 2023, hơn 19 tỷ USD bị thanh lý chỉ trong một ngày, các sàn giao dịch tiến hành đóng cưỡng bức các vị thế do mức đòn bẩy quá cao.

Điều này minh chứng rằng trên thị trường crypto, mức đòn bẩy không chỉ là công cụ khuếch đại cơ hội mà còn tiềm ẩn nguy cơ rủi ro lớn.

Ưu điểm và rủi ro của mức đòn bẩy

Ưu điểm:

• Đòn bẩy giúp vốn nhỏ có thể kiểm soát vị thế lớn: Với người mới có vốn hạn chế, sử dụng đòn bẩy vừa phải giúp tối ưu hóa hiệu quả vốn.
• Giao dịch cả hai chiều lên/xuống: Dù dự đoán thị trường tăng hay giảm, bạn vẫn có thể tận dụng hợp đồng tương lai hay hợp đồng vĩnh viễn để tìm kiếm lợi nhuận nhờ đòn bẩy.

Rủi ro:

• Rủi ro thanh lý cao: Đòn bẩy càng lớn, vốn của bạn càng dễ mất chỉ với biến động giá nhỏ ngược chiều dự đoán. Như đã nêu, đòn bẩy 10x nghĩa là bạn chỉ chịu đựng được khoản lỗ khoảng 10% trước khi nguy cơ thanh lý xuất hiện.
• Áp lực tâm lý và trượt giá: Thị trường biến động mạnh có thể khiến thị trường thanh lý đồng loạt các vị thế có đòn bẩy cao, gây sụt giá và trượt giá lớn với rủi ro vượt xa kỳ vọng — minh chứng là sự kiện thanh lý trị giá 19 tỷ USD.
• Khác biệt về cơ chế thanh lý giữa các sàn: Mỗi nền tảng có quy trình xử lý vị thế, ký quỹ, gọi ký quỹ và thanh lý riêng biệt. Đòn bẩy càng cao, bạn càng đối diện nhiều yếu tố bất định khi gặp sự cố.

Diễn biến thị trường mới nhất: Mối liên hệ giữa thanh lý và mức đòn bẩy

Giữa tháng 10 năm 2023, thị trường crypto chứng kiến biến động bất ngờ với lượng thanh lý chưa từng có. Thống kê ghi nhận: tỷ lệ đòn bẩy trung bình của nhà giao dịch cá nhân tăng lên 10x, tỷ lệ đòn bẩy toàn thị trường đạt đỉnh mới. Đây là dấu hiệu cho thấy khi đa số nhà đầu tư dùng đòn bẩy cao, một cú đảo chiều giá có thể gây ra chuỗi thanh lý liên tiếp. Sự kiện này nhắc nhở rằng trên thị trường tiền mã hóa, sự thận trọng quan trọng hơn việc chạy theo đòn bẩy lớn.

Vì vậy, người mới không nên mù quáng chọn mức đòn bẩy cao chỉ vì sàn giao dịch quảng cáo "đòn bẩy xx lần". Lựa chọn mức đòn bẩy phù hợp là chìa khóa giúp giảm nguy cơ bị thanh lý.

Người mới nên chọn mức đòn bẩy như thế nào?

• Đánh giá mức chịu rủi ro: Tự hỏi bản thân, bạn có thể chấp nhận mất bao nhiêu nếu giá đi ngược kỳ vọng? Đặt mức cắt lỗ ở đâu? Nếu chỉ chịu được khoản lỗ 5% vốn, hãy chọn mức đòn bẩy thấp.
• Kiểm soát mức đòn bẩy: Người mới nên bắt đầu với mức đòn bẩy 2-5x. Nghiên cứu cho thấy mức 3-10x phù hợp với phần lớn kịch bản giao dịch.
• Đặt cắt lỗ và xây dựng vị thế từng bước: Không nên dồn toàn bộ vốn vào đòn bẩy cao, hãy xây dựng vị thế từ từ và đặt cắt lỗ để giao dịch an toàn, thay vì chạy theo lợi nhuận lớn.
• Tìm hiểu quy định sàn giao dịch và cơ chế thanh lý: Nắm rõ mức đòn bẩy tối đa, yêu cầu ký quỹ duy trì và quy trình thanh lý của sàn bạn sử dụng.
• Cẩn trọng với thị trường biến động do tin tức: Như đã đề cập, biến động lớn thường xuất hiện khi có thay đổi chính sách hoặc sự kiện kinh tế vĩ mô. Nếu nhiều người cùng dùng đòn bẩy cao, rủi ro sẽ tăng mạnh.

Kết luận

Mức đòn bẩy là con dao hai lưỡi trong giao dịch tiền mã hóa. Nếu sử dụng hợp lý, nó giúp tối ưu hóa vốn và mở rộng lợi nhuận; nếu lạm dụng, bạn sẽ dễ bị thanh lý tức thì và thua lỗ nặng. Đối với người mới, hiểu rõ khái niệm, kiểm soát mức đòn bẩy và tuân thủ nguyên tắc cắt lỗ là chìa khóa để tham gia thị trường một cách thận trọng. Lưu ý rằng trong thế giới crypto biến động mạnh, nhà đầu tư nên chọn mức đòn bẩy dựa vào sự phù hợp, không phải theo độ lớn.