Dencun yükseltmesinden yarım yıl sonra: Ethereum L2’nin gerçek durumu

Geçen yıl Mart ayında yapılan Dencun yükseltmesini hâlâ hatırlıyor musun? O zamanlar kripto camiası bayağı heyecanlıydı, herkes L2 maliyetleri dibe vuracak, ETH uçacak diyordu. Şimdi geriye dönüp bakma zamanı, bu yükseltme aslında neyi değiştirdi?

Yükseltmenin Kalbi: EIP-4844 Tam Olarak Ne Yaptı?

Kısaca, Dencun yükseltmesinin en önemli noktası EIP-4844 (Blob işlemleri) idi. Bu mekanizma, L2’lerin ana ağa veri göndermesi için bir “özel kanal” açtı—Blob depolama alanı. En basit haliyle: Eskiden L2’lerin işlem verilerini Ethereum’a yazması çok pahalıydı; şimdi Blob sayesinde bu maliyet doğrudan binde birine indi.

Kulağa çok iddialı geliyor ama asıl önemli olan gerçek etkisi.

Altı Aylık Sonuç Listesi

Maliyet Gerçekten Düştü

• Optimism, Arbitrum gibi ana L2’lerde işlem ücretleri gerçekten %50-80 arası azaldı
• Ama “binde bir” rakamı ideal bir senaryo; gerçek ortamda Blob talebine göre ciddi dalgalanma var

Ekosistem Canlandı

• Düşük gas ücretleri yüksek frekanslı işlemleri teşvik etti (DeFi işlemleri, oyun zinciri aktiviteleri)
• OP Stack ekosistem projeleri arttı fakat TVL artışı beklendiği kadar patlayıcı olmadı
• ZK tabanlı L2’ler (StarkNet, zkSync) daha fazla geliştirici ilgisi çekti ama kullanıcı geçişi yavaş ilerliyor

Yatırımcı Tepkisi Sönük Kaldı

• OP, ARB gibi L2 token’larında olumlu gelişmeler olsa da fiyat artışları abartıldığı kadar büyük olmadı
• Büyük yatırımcılar BTC ETF ve AI konseptine daha çok odaklandı, Ethereum’daki sistemsel iyileşmeler piyasada öne çıkamadı

Sorunlar Devam Ediyor

1. Blob Kapasite Sınırı: Evet, ucuzladı ama Blob yayın kapasitesi sınırlı, yoğun dönemlerde yine kuyruk oluşabiliyor

2. Kullanıcı Deneyimi Farklılaşıyor: Düşük bütçeli kullanıcılar fayda gördü ama yüksek frekanslı trader’lar ve balinalar hâlâ CEX kullanıyor, L2’ye tam olarak geçiş yok

3. L2 Dağılma Etkisi: Yükseltmeyle tüm L2’ler ucuzladı, bu da ekosistemde parçalanmayı artırdı, kullanıcılar seçim yapmakta zorlanıyor

İleriye Bakış

Dencun yükseltmesi büyük bir sıçrama değil, daha çok “zararı minimize etme” adımıydı. L2’lerin en büyük maliyet sorununu çözse de, Ethereum’un kendini AI, RWA gibi yeni anlatılarda nasıl konumlandıracağı asıl mesele.

Eğer Layer2 ekosistemini takip ediyorsan, Dencun sonrası manzara şöyle: Maliyet sorunu büyük ölçüde çözüldü, bundan sonrası uygulama ekosisteminin rekabetine bakar.