Aslında ekonomi o kadar da karmaşık değil, bu yazıyı okuduktan sonra anlayacaksın.

Ekonomi nedir? Açıkçası, üretim→takas→tüketim bu üç aşamanın sonsuz döngüsüdür. Sabah aldığın kahveden, şirketin aldığı finansmana, ülkenin GSYİH’sine kadar her şey bu büyük zincirin içinde.

Ekonomi nasıl işler?

Bir temel mantığı unutma: Arz ve talep terazinin iki ucudur. Ev almak istiyorsun → Talep artar → Ev fiyatı yükselir → İnşaat şirketleri eleman alır → İstihdam artar → Daha çok insanın harcayacak parası olur → Ekonomi dönmeye devam eder. Tersi de geçerli, talep azalınca zincirin tamamı daralmaya başlar.

Ekonomi düz bir çizgi değil, tam tersine dönemsel dalgalar gibidir:

• 📈 Genişleme Dönemi: Piyasa genç, dinamik, umut dolu, talep↑ fiyat↑ işsizlik↓
• 🔝 Refah Dönemi: Ekonomi zirvede ama tehlike sinyalleri baş göstermiş, akıllılar kaçmaya başlar
• 📉 Durgunluk Dönemi: Beklentiler negatif, maliyet↑ talep↓ işsizlik↑ maaşlar düşer
• 💀 Bunalım Dönemi: En karanlık zaman; şirketler iflas eder, borsa çöker, insanlar umutsuzluğa kapılır

Döngünün süresi farklı olabilir: mevsimsel dalgalanma (birkaç ay), ekonomik dalgalanma (birkaç yıl), yapısal dalgalanma (onlarca yıl).

Ekonomiyi kim yönetiyor?

Yüzeyde piyasa gibi görünse de aslında hükümet, merkez bankası, uluslararası ticaret bu üç büyük oyuncudur:

1. Hükümet politikası - Vergi, harcama, düzenleme gibi araçlar piyasaya doping veya fren etkisi yapabilir
2. Faiz oranları - Borçlanma maliyetidir. Düşük faiz → İnsanlar borçlanıp harcar → Ekonomi yukarı; yüksek faiz → Herkes evinde oturur → Ekonomi aşağı
3. Uluslararası ticaret - Ülkeler arası mal alışverişi; bir ülkenin ihracatı başka bir ülkenin ithalatıdır

Mikro vs Makro

Mikroekonomi: Küçük şeylere odaklanır (bireyler, şirketler, tek bir piyasa). Neden bu ürün pahalı? Neden bu şirket zarar etti?

Makroekonomi: Büyük resme bakar (tüm ülke, küresel ekonomi). Neden ülkenin GSYİH artışı yavaşladı? Neden işsizlik yükseldi?

Sonuç

Ekonomi aslında insanların arzuları ile gerçeklerin savaşıdır. Talep çok, arz az → Fiyat artar → Kâr yüksek → Daha çok insan üretime girer → Arz artar → Fiyat düşer → Kâr düşer → Bazıları piyasadan çıkar → Arz azalır → Fiyat tekrar artar… Bu döngü asla bitmez.

Bunu anladığında ekonomi haberleri seni artık şaşırtamaz.