Amerika ve Çin'in AI Stratejisi: Pratik ve İdeal Arasındaki Mücadele

Amerika, Çin'in önünde kalmak için para ve enerji harcıyor, ancak her iki tarafın stratejisi tamamen farklı. Washington, insan zekasını aşan bir AGI yaratma hayali kuruyor; Trump yönetimi bunun küresel düzeni altüst edebileceği konusunda uyarıda bulundu. Peki ya Çin? Onlar daha pragmatik bir yol seçti.

Xi Jinping, Çin teknoloji şirketlerinin pratik araçlar geliştirmesi gerektiğini, ulaşılamaz hayalleri peşinden koşmamalarını istedi. AI'nın çiftçilere pirinç yetiştirmede yardımcı olmasını, polislerin hızlı bir şekilde tepki vermesine destek olmasını umuyor; nihai hedef, yaşam verimliliğini artırmak ve bu sistemleri küresel ölçekte yaymaktır.

Çin'in yaklaşımı çok doğrudan: Okul sınavlarının değerlendirilmesi, hava tahmini doğruluğunun artırılması, acil durum ekiplerinin planlanması ve çiftçilere tarım tavsiyeleri sağlamak için ChatGPT benzeri Çince dil modellerini uyguluyorlar. Tsinghua Üniversitesi'ndeki doktorlar, AI kullanarak tıbbi içgörüler sağlıyorlar, insansız fabrikalarda robotlar tekstil ürünlerini kontrol ediyor ve otomobil üretimi yapıyorlar.

Amerika da Google Pixel telefonunun anlık çeviri işlevi gibi pratik araçlar geliştiriyor, ancak Washington bu alanları doğrudan yönetmiyor. Çin ise farklı, hükümet derinlemesine katılıyor. Bu yılın Ocak ayında, Pekin 8.4 milyar dolarlık AI girişim fonu kurdu ve her eyalet şehirleri bunu takip etti.

Çin'in açık kaynaklı yapay zeka stratejisinin özellikle akıllıca olduğunu düşünüyorum. Modellerinin ücretsiz indirilip değiştirilmesi, maliyetleri düşürmekte ve yerel işletmelerin hızlı bir şekilde gelişmesine yardımcı olmaktadır. Bu yaklaşım, Batı'yı bile etkilemiştir; bazı Amerikan geliştiriciler de açık modellere yönelmeye başlamıştır.

Buna karşın, OpenAI, Meta ve Google hâlâ AGI'ye bahis oynuyor, onun yeni alanlar açmasını ve gelecekteki çatışmalarda Amerika'ya avantaj sağlamasını umuyor. Bu nedenle, bu şirketler çipleri deli gibi biriktiriyor, yetenekleri işe alıyor ve büyük veri merkezleri inşa ediyor. Amerika Kongresi, hatta AGI için bir "Manhattan Projesi" önerdi.

Ancak bu yol sorunsuz değil. OpenAI'nin GPT-5'i vaatlerini yerine getiremedi, Sam Altman hatta AI yatırım balonu olabileceği konusunda uyardı. Eski Google CEO'su Eric Schmidt ve analist Xu Shiling, New York Times'ta şunları belirtti: "Eğer sadece AGI'ye odaklanırsak, Çin'in önünde kalabiliriz, çünkü onlar mevcut teknolojileri kullanmaya daha fazla önem veriyorlar."

Xiong'an Yeni Bölgesi, Çin'in AI pragmatizminin bir yansımasıdır. Yerel çiftçiler, AI kullanarak ürün seçiyor, zararlıları yönetiyor ve ekim planları düzenliyor; meteoroloji departmanı tahminleri geliştirmek için kullanıyor; polis, vaka verilerini analiz etmek için kullanıyor; hükümet hattı her gün yüz binlerce telefon alıyor, AI kullanarak sınıflandırma ve yönlendirme yapıyor. Bunlar pilot projeler değil, zaten faaliyete geçmiş pratik sistemlerdir.

Çin gerçekten veri merkezleri inşa ediyor, ancak ölçekleri daha küçük ve mevcut uygulamaları desteklemek için özel olarak tasarlandı, AGI eğitimi için değil. ABD'nin yüksek teknoloji yongalara yönelik kısıtlamaları, Çin'in daha fazla dağıtım üzerinde yoğunlaşmasına neden oldu, araştırma ve geliştirme yerine.

Ancak, Çin tamamen genel AI hayalini terk etmiş değil. Alibaba ve DeepSeek, AGI hedefinin olduğunu belirtiyor. Analistler, Xi Jinping'in AGI konusunda sadece geçici olarak temkinli bir tutum sergilediğini düşünüyor.

Bu AI yarışında, Çin'in pragmatik yaklaşımı nihayetinde galip gelecek mi? Amerika'nın AGI hayali bu kadar büyük yatırımı hak ediyor mu? Bu Doğu-Batı AI stratejisi mücadelesi, sürekli dikkat etmemiz gereken bir konu.