Büyük Buhran: Tüm Dünyanın Çöktüğü Zaman

Her şeyi değiştiren ekonomik trajedi

Büyük Buhran hakkında dedemin anlattığı hikayeleri hâlâ hatırlıyorum. O kriz sadece rakamlar ve istatistiklerin çöküşü değildi - bizim gibi milyonlarca sıradan insanı yutan gerçek bir korkuydu. 1929'da başladı ve 30'lu yıllar boyunca sürdü, günümüzde pek az insanın hayal edebileceği bir yıkım izi bıraktı.

Bu, Wall Street'in kontrolsüz açgözlülüğüyle başlayan bir felaketti. O aptal spekülatörler! O kadar absürt bir balonu şişirdiler ki, "Kara Salı"da patladığında sadece zengin yatırımcıları iflas ettirmekle kalmadı, aynı zamanda masum milyonlarca işçinin geçimini de beraberinde sürükledi.

Beni en çok rahatsız eden şey, insanların paralarını koruması gereken bankaların birer birer iflas etmesi. Depozit sahiplerine hiçbir koruma yok! Hayal et, yıllarca biriken paralarını bir kenara koyan bir işçi olarak, birden - puff! - tüm birikimlerin kayboluyor çünkü bir avuç beceriksiz banker riskleri yönetmeyi başaramadı.

Ve o şu lanet olası korumacılık? Hükümetler, ticaret sınırlarını kapatarak "ekonomilerini kurtarabileceklerini" düşünüyorlardı. Ne komik! Sadece küresel ticareti daha da batırmaya yaradı. Tipik: Politikanın içinde olanlar, zaten zor durumda olanlar için işleri daha da kötüleştiren aptalca kararlar alıyor.

İşsizlik bazı ülkelerde %25'e ulaştı! Soğuk istatistiklerden bahsetmiyoruz - gerçek insanlar yiyecek bulamadan, sokaklarda yaşıyor, bütün aileler yok olmuş durumda. Her yerde şirketler kapanıyor, bütün topluluklar dağılmakta, hayaller paramparça.

Roosevelt ve ABD'deki "Yeni Anlaşma"nın kanamayı durdurmaya çalışması gerekiyordu. En azından, piyasanın tek başına o karmaşayı çözmeyeceğini anlamak için sağduyulu davrandı. Ama dürüst olalım, gerçekten ekonomiyi kurtaran İkinci Dünya Savaşı'ydı - bir insanlık trajedisinin başka birini çözmesi! Ekonomik bir krizden kurtulmak için bir dünya savaşına ihtiyacımız olması ne kadar absürt!

O dönemin en önemli mirası, piyasanın açgözlülüğünü kontrol etmek için kurallara ihtiyaç duyduğumuzu anlamaktı. Mevduat sigortaları, finansal düzenlemeler, sosyal programlar - bugün birçok kişinin "müdahalecilik" olarak adlandırdığı şeyler, milyonların acılarıyla zorla öğrenilen kazanımlardı.

Bugün finansal piyasalarda çalkantılı dönemler yaşıyoruz, ancak o acı ders birçok kişi tarafından unutulmuş gibi görünüyor. Büyük Buhran, ekonomiyi spekülatörlerin ve mali sorumsuzluğun insafına bıraktığımızda neler olduğunu hatırlatan karanlık bir hatıra olarak kalmaktadır.

Bu dersi unutmaya lüksümüz yok. Fiyatı yeniden ödenemeyecek kadar yüksekti.